Praten met de taliban, afscheid van internationale aanwezigheid?

De veiligheidssituatie in Afghanistan zit op het laagste punt sinds eind 2001, de politieke onzekerheid is sterk toegenomen en corruptie en afpersing gaan van kwaad naar erger. Dat is de visie van het Internationaal Muntfonds in een evaluatie die het een maand geleden publiceerde. Tegen die achtergrond komen delegaties van meer dan zestig landen en van allerlei internationale organisaties samen in Londen. Voor België neemt minister van Buitenlandse Zaken Steven Van Acker deel.
De meest opmerkelijke punten die vandaag op de tafel liggen in Londen:

• De conferentie spreekt haar steun uit voor inititieven die er op gericht zijn om ‘een waardige plaats in de samenleving’ te geven aan ‘degenen die bereid zijn geweld af te zweren, die bereid zijn deel te nemen aan de vrije en open samenleving zoals omschreven in de grondwet, die elke band met Al Qaeda verbreken’. President Karzai had het over ‘de hand reiken aan onze vervreemde broeders’. Daarmee wordt definitief een opening gemaakt om te praten en te onderhandelen met talibangroepen en -commandanten (op voorwaarde dat ze niet behoren tot internationale terroristische netwerken).
• De internationale gemeenschap en de Afghaanse regering zetten een Peace and Reconciliation Programme op (dat ondersteund wordt met een Peace and Reconciliation Fund) om eventuele teruggekeerde taliban op te vangen en te ondersteunen bij hun herintegratie in de samenleving. Het is nog niet duidelijk of België zal bijdragen aan het Fonds.
• President Hamid Karzai kondigde ook een Vredes Jirga aan -zonder datum of duidelijke agenda echter. Hij vroeg wel expliciet de steun van Pakistan voor dit initiatief en kondigde aan dat de Saoedische koning Abdullah een vooraanstaande rol zal spelen.
• De internationale gemeenschap kiest voor een stevige opbouw van de Afghaanse veiligheidsdiensten. Het Afghaanse leger moet tegen oktober dit jaar 134.000 soldaten tellen en tegen oktober 2011 doorgroeien naar 171.000. De Afghaanse Nationale Politie moet in oktober 109.000 manschappen tellen, in oktober 2011 wordt dat 134.000. Dat zal een groot en volgehouden bijkomende financieel engagement vragen van donors, want de Afghaanse staat kan dat niet betalen.
• De Navo-geleide ISAF wil de leiding van de veiligheidsoperaties vanaf eind 2010 ‘provincie per provincie’ overdragen aan Afghaanse troepen. President Karzai vermeldde een periode van vijf jaar om dat proces te realiseren. In dit verband vroeg Karzai ook een einde te maken aan de nachtelijke raids, die -indien nodig- best alleen door Afghaanse troepen uitgevoerd zouden worden en ‘binnen de grenzen van de Afghaanse wetten en waarden’. Karzai vroeg ook dat alle privé-veiligheidsdiensten zich aan de Afghaanse wetten zouden houden.
• IMF, Wereldbank en de grootste schuldeisers van Afghanistan kondigen een volledige schuldkwijtschelding aan -daar zou een bedrag van 1,6 miljard dollar mee gemoeid zijn. In totaal werd Afghanistan de voorbije jaren 11 miljard dollar aan schulden kwijtgescholden.
• De internationale donoren beloven ook meer hulpgelden te besteden via de Afghaanse regering. Karzai kloeg in zijn openingsspeech dat vandaag nog steeds meer dan 80 procent van de hulp los van de regering (en dus los van de beleidsprioriteiten van de regering) besteed wordt. Tegen 2012 zou 25 procent meer hulp dan vandaag via de regering moeten passeren -wat nog steeds een overgroot deel buiten de overheidskanalen houdt.
• Om de corruptie te bestrijden -één van de prioriteiten die president Karzai vernoemde- wordt een International Monitoring Group opgericht. Die groep moet driemaandelijks een rapport bezorgen aan president Karzai, het Afghaanse parlement en de internationale gemeenschap over de vooruitgang van de stijd tegen corruptie. De samenstelling van die groep en de manier van werken werd  niet verder geconcretiseerd.
• In zijn toespraak beloofde president Karzai een einde te maken aan de ‘cultuur van straffeloosheid’.
• Iedereen benadrukt het belang van meer regionale samenwerking om Afghanistan echte kansen op vrede te geven. President Karzai verwees in moeilijk mis te verstane diplomatie termen (roots of conflict beyond our borders) naar Pakistan. Het communiqué van de conferentie roept alle landen van de regio een einde te maken aan ‘steun aan illegaal-bewapende groepen, parallele structuren en illegale financiering die er op gericht is Afghanistan of een van zijn buurlanden te destabiliseren’.
• In dezelfde zin roept het communiqué op om actief werk te maken van ‘non-interventie in Afghanistans interne zaken’ en van de ‘Afghaanse souvereiniteit, onafhankelijkheid, eenheid en territoriale integriteit’. De ISAF-missie, die volgens de Britse premier Gordon Brown dit jaar 135.000 soldaten zal tellen, beschouwt zichzelf niet als een interventiemacht. De tzaliban, andere opstandelingengroepen en een aanzienlijk deel van de Afghaanse bevolking denken daar anders over.
• Er komt een internationale vervolgconferentie in Kaboel in de lente. Daar zou de keuze voor een Afghanisering van de aanpak definitief bezegeld moeten worden. ‘Succes is maar mogelijk als we ons baseren op de verwachtingen van de Afghaanse bevolking’, zei Karzai. ‘En die verwachtingen kunnen we samenvatten in vier woorden: Afghaans leiderschap, Afghaans eigenaarsschap’. De president lijkt daarmee zijn eigen ambitie voor het streven van zijn volk te nemen.