President beschuldigt ngo's aidshulp in eigen zak te steken

Zambia telt 600 niet-gouvernementele organisaties. Meer dan 450 daarvan werken op het platteland, en 150 houden zich enkel met het aidsprobleem bezig. Mwanawasa spuwde zijn gal tegen die initiatieven op een aidsconferentie van 4 tot 5 maart die werd bijgewoond door hoge VN-vertegenwoordigers en ministers uit de buurlanden. Kort daarvoor had de Zambiaanse minister van Sociaal Welzijn, Marina Nsingo, er al mee gedreigd de erkenning in te trekken van de organisaties die de voorbije tien jaar als paddestoelen uit de grond zijn geschoten. Overal worden ngo’s opgericht om aan armoedebestrijding te doen of de verspreiding van aids tegen te gaan. Maar waarmee zijn ze bezig? De problemen lijken niet weg te gaan.

Mwanawasa is geen vriend van de civiele samenleving. Eerder deze maand nam hij ngo’s op de korrel die zich volgens hem meer gedragen als oppositiepartijen dan als ontwikkelingspartners. Aan dergelijke uitvallen is de ngo-beweging in het land al gewoon geraakt. Maar nu worden ze er wel voor het eerst van beschuldigd ontwikkelingsgeld in eigen zak te doen verdwijnen. De ngo’s in het land reageren verbolgen. Benson Changuta, een woordvoerder van het Network of People Living with AIDS, vindt dat Mwanawasa maar meteen alle ngo’s op non-actief moet stellen die misbruik maken van hulpgeld. Op die manier zou de hele sector niet langer over één kam worden geschoren.

Laura Mbewe, die een aidsorganisatie op het platteland leidt, wijst er op dat alle donors ook van kleine organisaties een nauwkeurige verantwoording eisen van hun bestedingen. Volgens haar is het net bij de overheid dat de projectboekhouding vaak niet klopt of waar veel tijd en geld verloren gaat door bureaucratie. Veel donorlanden verkiezen daarom hulp via ngo’s te kanaliseren, ook al omdat die flexibeler zijn en beter op de hoogte zijn van plaatselijke noden.

Toch worden de uitlatingen van president Mwanawasa in Zambia niet zomaar weggewuifd. Ontwikkelingssamenwerking is business geworden, zegt Michael Sata, een oppositieleider. Sommige ngo’s zijn familiebedrijven die gewoon geld verteren dat voor hulpprogramma’s bestemd is. Overal zijn mensen bezig met armoedebestrijding en aidspreventie, en toch nemen de armoede en de infectiegraad niet af. Je moet geen raketingenieur zijn om te begrijpen wat er aan de hand is.

Betty Mukumbwa, de directeur van een mensenrechtenorganisatie in Lusaka, stelt dat alle partijen in het dispuut wel zouden varen bij een officiële evaluatie van de aidsprogramma’s in het land. Op die manier zouden we precies aan de weet komen wat de ngo’s doen met het geld dat ze krijgen en hoeveel dat uithaalt.