President Morales verwerpt uitslag referendum Santa Cruz

“Vandaag laten wij aan de wereld weten dat we autonoom zijn. Leve Santa Cruz!”, verklaarde Branco Marinkovic zondagavond bij het binnenlopen van de eerste resultaten. Marinkovic is de voorzitter van het Burgercomité van Santa Cruz waarin de pleitbezorgers voor zelfbeschikking zich hebben georganiseerd.
Morales blijft erbij dat provincies zonder toestemming van de nationale overheid geen referendum over autonomie kunnen organiseren. Maar nu stelt hij ook dat de meerderheid van de inwoners van Santa Cruz niet voor die autonomie heeft gestemd.

Verzetsbrigades

Volgens Morales is het referendum niet het “democratische feest” geworden dat de voorstanders verwachtten. De president had het over onregelmatigheden, klachten over fraude en geweldadige intimidatiepogingen. Bij schermutselingen tussen voor- en tegenstanders in de provincie Santa Cruz vielen zondag zeker twintig gewonden. De politie zette traangas in en wierp barricades op om de twee groepen van elkaar te scheiden. Het verzet tegen het referendum werd vooral georganiseerd in de armenwijk Plan Tres Mil in de stad Santa Cruz en in de dorpen ten noordoosten van de provinciehoofdstad. Daar leven veel inheemse migranten uit het westen van het land, de machtsbasis van president Morales.
In de dorpen waar veel migranten leven trokken “verzetsbrigades” rond die op sommige plaatsen de stemlokalen blokkeerden of stemformulieren probeerden buit te maken. Actievoerders uit Plan Tres Mil zeggen dat ze stembussen met op voorhand ingevulde stembrieven hebben bemachtigd.
Maar Morales legt vooral de nadruk op het hoge aantal mensen dat helemaal niet ging stemmen. Bij nationale verkiezingen laat gemiddeld ongeveer 20 procent van de Bolivianen verstek gaan. In Santa Cruz kwam bij de laatste nationale verkiezingen 19 procent van de bevolking niet opdagen. Volgens de Boliviaanse media hebben nu zondag 39 procent van de ingeschreven kiezers niet gestemd. Opgeteld bij de ongeldige stemmen en de kiezers die zich tegen autonomie uitspraken, is dat meer dan 50 procent van de kiezers, rekent Morales voor.

Meer referenda

In elk geval heeft het referendum Bolivia verder verdeeld. Ook in andere delen van het land brachten vakbonden, inheemse bewegingen en sociale organisaties mensen op straat om te protesteren tegen het referendum in Santa Cruz. Dat was onder meer het geval in El Alto, La Paz en Cochabamba. De betogers argumenteren dat de autonomie waarop Santa Cruz aanstuurt, alleen ten goede zal komen van grootgrondbezitters en ondernemers. 
Zes van de negen provincies van Bolivia streven naar meer autonomie. De beweging begon in de oostelijke provincies, die rijker zijn dan de rest van het land. Nog drie andere provincies bereiden referenda voor.
Morales heeft alle provinciegouverneurs die zich tegen hem gekeerd hebben opgeroepen aan “echte autonomie” te werken voor de inheemse bevolking, de provincies en de regio’s in het land, “vertrekkend van de nieuwe grondwet”. Die tekst, die nog niet finaal is goedgekeurd, wordt verworpen door de tegenstanders van Morales omdat hij bij de stemmingen erover in de grondwetgevende vergadering de oppositie buitenspel had gezet. De nieuwe grondwet wil onder meer het grootgrondbezit aan banden leggen.