Privatisering maakt geen einde aan stroomroof

Ruim vijftig procent van de geleverde stroom blijkt zomaar te verdwijnen zonder dat iemand er ooit voor betaalt. Ontevreden met deze situatie heeft het hooggerechtshof onlangs beslist dat er zeven speciale rechtbanken moeten worden opgericht om de diefstal van elektriciteit aan te pakken. Het hof nam deze beslissing als reactie op een zaak die de advocaat Ranjit Kumar heeft aangespannen. Kumar schreef de aanhoudende elektriciteitsproblemen in de hoofdstad toe aan de diefstal van stroom. Merkwaardig genoeg stelde het bestuur van Delhi dat het niet bevoegd was om ambtenaren aan te stellen om de diefstallen in te schatten. De raadsman van het bestuur Wasim Qadri deelde het hof mee dat het stroomverlies ook mede te wijten is aan onvoldoende capaciteit en aan het feit dat grote hoeveelheden stroom verloren gaan tijdens de overdracht en de distributie.

Volgens Kumar zijn er tot nu toe geen inspecteurs aangesteld die de toelating hebben om de gebouwen te doorzoeken van inwoners die ervan worden verdacht stroom te stelen, hoewel de wet inzake de privatisering van de elektriciteit van 2003 dat wel voorziet. Toen het parlement de wet in 2003 goedkeurde, werden elektriciteitsmeters verplicht en werd de diefstal van stroom een strafrechtelijke in plaats van een burgerlijke misdaad. Daardoor groeide de hoop dat er een eind zou komen aan de roof van elektriciteit ter waarde van naar schatting ruim acht miljard euro per jaar.

Het wetsontwerp kreeg de steun van prominenten zoals de bekende wetenschapper en parlementslid Raja Ramanna. Die stelt dat politici de ogen sluiten door de diefstal van stroom in hun kiesdistrict en dat ze niet durven optreden uit schrik dat ze stemmen zullen verliezen. Volgens hem is het algemeen bekend dat meteropnemers, leidingcontroleurs en ambtenaren die belast zijn met de facturatie geen meters aflezen, controles uitvoeren of rekeningen opstellen en dat velen van hen steekpenningen ontvangen of politieke bescherming genieten.

Groepen van vrijwilligers zoals PRAYAS uit Pune hebben er al op gewezen dat grote industriëlen en politici regelmatig onder een hoedje spelen en dat de directie van de nutsbedrijven niets kan doen aan de grootschalige diefstal uit angst voor represailles. De privatisering was precies bedoeld om aan deze praktijken een einde te maken, maar de ervaringen in de nationale hoofdstad, met veertien miljoen consumenten, zijn bijzonder ontgoochelend. Volgens K. Vasudevan, deskundige bij de cel energie van de Confederatie van de Indiase Industrie, zal de privatisering uiteindelijk leiden tot de installatie van moderne controleapparatuur.

Uit onafhankelijke studies blijkt dat de daders van de stroomroof meestal gegoede burgers zijn die in een woningen met airco wonen en niet zozeer armen uit sloppenwijken die stroom aftappen van de elektriciteitsleidingen om hun krotten te verlichten. Commerciële bedrijven zijn de hoofdschuldigen, samen met een deel van de welvarende middenklasse dat zijn toevlucht neemt tot luxe-consumptie voor hun airco en watergeisers, meent Probir Purkayastha van het Wetenschapsforum uit Delhi. Een studie uit 2001 van het nu opgedoekte Staatsbestuur voor Elektriciteit van Delhi wees uit dat één enkele woning in de rijkere wijken even veel stroom kon verbruiken als vijfhonderd gezinnen in een nieuwe sloppenwijk. Bij de weinige overvallen die de politie ooit heeft gedaan, werden altijd consumenten betrapt die grote hoeveelheden stroom aftapten om fabrieken of bedrijven te laten draaien. Die invallen kwamen er trouwens pas nadat er al verschillende jaren klachten tegen de betrokkenen liepen.

De privatisering van de elektriciteit in India werd ingezet in het midden van de jaren 1990 en is altijd omgeven met een waas van fraude en bedrog. De grootste elektriciteitscentrale van het land in Dhabol in West-Maharashtra, gebouwd door Enron, moest worden gesloten nadat de energiereus uit de VS had geprobeerd politici om te kopen en een akkoord te sluiten om de verbruikers stroom te leveren tegen een prijs die vele keren hoger lag dan de werkelijke kosten. De regering schat dat de elektriciteitssector particuliere investeerders moet vinden voor ten minste 160 miljard euro en dat de productiecapaciteit de komende tien jaar moet verdubbelen. Maar de bestaande nutsbedrijven van de overheid hebben nu al schulden voor een totaal van ruim acht miljard euro - en dat schrikt investeerders af.

India staat bekend als het land met het grootste verlies aan stroom tijdens de overdracht en distributie ter wereld, voor de Dominicaanse Republiek met een verlies van 38 procent, Birma met 36 procent en Bangladesh met 33 procent. De verliezen zijn ook gedeeltelijk te wijten aan het feit dat vele elektriciteitsbedrijven in de provincies gratis stroom leveren aan de landbouw of een laag, vlak tarief aanrekenen, ongeacht het werkelijke verbruik. Volgens de Centrale Indiase Elektriciteitsdienst CEA zijn er zelfs talloze ‘verboden verbindingen’. De CEA heeft al opgeroepen tot meer ‘administratieve vastberadenheid’ om een eind te maken aan de elektriciteitsroof, maar die wil blijkt precies te ontbreken, zelfs in de nationale hoofdstad.