Pygmeeën brengen Wereldbank in nauwe schoentjes

In een intern rapport van eind augustus komt het inspectiepanel tot de slotsom dat de Congolese regering slechte raad heeft gekregen. Zo heeft de Bank voorgerekend dat Congo aan de houtverkoop per jaar tot 160 miljoen dollar (115 miljoen euro) kan verdienen. Maar de huidige, kleinschalige exploitatiewijze brengt de plaatselijke gemeenschappen minstens twaalf keer meer op. De inspecteurs schatten dat het broussevlees en de vruchten, honing, brandhout en geneeskrachtige planten die het woud oplevert, per jaar samen meer dan twee miljard dollar (1,4 miljard euro) waard zijn.
Miljoenen Congolezen hangen voor hun levensonderhoud van het Evenaarswoud af, daaronder tussen 250.000 en 600.000 pygmeeën.
De Wereldbank heeft flagrante schendingen van het verbod op nieuwe houtkapconcessies onder de mat geveegd, schrijft het panel nog. In 2002 zette Congo de uitreiking van nieuwe concessies stop en begon het land aan een herziening van de bestaande contracten. Er waren in het woud voor 45 miljoen hectaren kapvergunningen uitgereikt, net iets meer dan de helft van de totale oppervlakte.
De herziening ging uit van de regering van president Joseph Kabila. De beslissing kwam er tegen het einde van de oorlog, die van 1998 tot 2003 duurde. Tijdens dat conflict was ongeveer de helft van het land, waaronder grote delen van het Evenaarswoud, in handen van rebellengroepen. Zo’n vier miljoen mensen stierven als gevolg van de vijandelijkheden en door de ontberingen die ermee samengingen.
Over die gang van zaken heeft de directie de Raad van Bestuur van de Wereldbank laten weten dat het verbod gedurende de eerste vier jaar, van 2002 tot 2005, op enkele uitzonderingen na goed geëerbiedigd is. Maar volgens de indieners van de klacht is in bijna 7 op 10 gevallen de herziening niet in overeenstemming met het moratorium van 2002.
 
De Wereldbank schiet volgens het inspectierapport op nog meer punten tekort. Zo is er nooit een studie gemaakt van de milieu-impact van doorgedreven industriële houtontginning. Ook gaat de Bank voorbij aan haar beleid inzake armoedebestrijding en overleg met plaatselijke gemeenschappen.
De Wereldbank, concludeert het rapport, heeft zonder andere overwegingen in acht te nemen Congo aangespoord om uit te groeien tot de belangrijkste houtproducent van Afrika.  En dat ondanks studies waaraan personeelsleden van de bank meegewerkt hebben en die aantonen dat industriële houtontginning woudbewoners niet uit de armoede haalt en niet bijdraagt tot de duurzame ontwikkeling van Congo en de regio van het Evenaarswoud.
De twaalf organisaties van pygmeeën die aan de basis van het onderzoek liggen, wijzen in hun klacht erop dat er nergens anders ter wereld zo’n grote diversiteit aan zoogdieren en vogels te vinden is als in het Evenaarswoud. Het woud herbergt ook vijf natuursites die als werelderfgoed bestempeld zijn. Het uitgestrekte bosgebied legt bovendien 25 tot 30 miljard ton koolstof vast. Dat komt neer op wat de mensheid gedurende vier jaar aan CO2 uitstoot.
De Wereldbank heeft Congo voor ruim 300 miljoen euro aan leningen toegestaan voor haar hervormingen in de bosbouw. Dat is gebeurd via twee programma’s, PUSPRES en TSERO.  Met PUSPRES financiert ze dringende projecten die bijdragen tot de sociale en economische hereniging van het land.  In het kader van TSERO heeft de bank Congo een overgangskrediet voor economisch herstel van 90 miljoen dollar (65 miljoen euro) uitbetaald.
Het is nu wachten op een antwoord van de directie van de Bank aan haar Board of Executive Directors, de bestuursraad van de Bank. De directie heeft zes weken om op de bevindingen in het rapport te antwoorden. Die termijn verstrijkt nu. Het is de bestuursraad die dan uiteindelijk het rapport en de reactie officieel bekend maakt.