Recht op eigen zaad bedreigd

De bioboeren staan echter voor een groot probleem. De laatste 25 jaar is de volledige zadenmarkt, inclusief overheidssteun, gedomineerd door de zaadindustrie. Deze machtige lobby wil sterke patenten voor haar eigen ‘high-tech’ zaadvariëteiten, maar tegelijk ook vrije toegang tot alle zaadvariëteiten die ontwikkeld zijn door boeren wereldwijd. Zo hopen ze een hoop centen te verdienen.

Europese regelgeving

Daar komt bij dat de Europese zaadregelgeving gunstiger is voor de ‘high-tech’ zaadindustrie dan voor de kleinere boeren. Deze laatsten kunnen het zich vaak niet veroorloven om alle diverse zaadsoorten die ze zelf produceren te laten registreren, zoals de regels nu voorschrijven. Bijgevolg moeten ze ander zaad aankopen dat wel geregistreerd is en geproduceerd is door — je raadde het al — de zaadindustrie. Dit hoogtechnologische zaad kost natuurlijk een pak meer geld, waardoor de kleine boeren zich nog maar eens in de kosten moeten steken.

Kan je het je voorstellen dat de bioboer om de hoek een schitterend zaad heeft ontwikkeld door jaren te veredelen en dat hij dat, tenzij officiële registratie, enkel maar voor zichzelf mag houden? Hij mag het niet verkopen aan zijn collega-boer, niet zomaar meegeven aan zijn buurman-hobbytuinier, hij mag het niet ruilen voor een andere variëteit met een enthousiaste stagiair. En dat geldt ook voor jou, voor de zaden die jij zelf in je eigen moestuin kweekt!

Veel regionale zaadvariëteiten die zijn aangepast aan de eigen omgeving en bodemomstandigheden, gaan op die manier verloren. Zelfgekweekte zaden zijn zeer divers waardoor ze zich gemakkelijk aanpassen aan steeds veranderende omstandigheden. Zo houden ze de biodiversiteit in stand. Niet alleen de boer verliest, maar wij allemaal!

Fundamenteel recht

De productie van zaad is nochtans een fundamenteel recht. Zaaigoed is immers het resultaat van het werk van boeren en tuinders dat duizenden jaren teruggaat.

Vanuit dit gedachtegoed ontstond internationaal een beweging van boeren en organisaties die het recht op eigen zaaigoed verdedigen. En bij uitbreiding het recht op (zelfgeteeld) voedsel.

Wereldwijd vinden acties plaats om deze evolutie in de zadenmarkt te stoppen. Zowel in het Zuiden als bij ons hoopt men terug de controle te winnen over de productie van zaaigoed. Zo komen activisten vanuit de hele wereld bijeen op zaadbeurzen om zaden uit te wisselen. Daarmee tarten ze de wet en eisen ze het recht op om zelf zaad te kweken, door boer en hobbytuinier, voor eigen gebruik én voor uitwisseling.

Uitgebreide achtergrond over de op stapel staande EU-zadenwetgeving en de procedure voor het opstellen van de nieuwe EU-regels lees je in Nieuwe EU-zadenwet: alle macht aan de multinationals

BioForum Vlaanderen buigt zich samen met Faro, steunpunt voor Vlaams cultureel erfgoed en de Werkgroep Eigen Zaadteelt over deze problematiek op het congres ‘Investeren in zaad voor een duurzame landbouw’ op 13 december