Referendum over aardgas verdeelt Bolivia

Vorige week benoemde de president Guillermo Torres als nieuwe minister van Koolwaterstoffen - de naam van het departement waaronder de aardgassector valt. De drie voorgangers van Torres sinds oktober vorig jaar beten hun tanden stuk op de door Mesa aangekondigde hervorming van het huidige exploitatieregime. De arbeidersbeweging en andere linkse activisten eisen een renationalisering van de aardgassector, of willen ten minste dat de buitenlandse oliemaatschappijen die de gasvelden uitbaten een veel groter deel van hun winst in de Boliviaanse schatkist storten. De bedrijven en een deel van de Boliviaanse zakenwereld vinden dat er geen letter mag veranderd worden aan de contracten en afspraken die nu gelden. Die beperken het aandeel van hun winst dat de aardgasbedrijven moeten prijsgeven tot 18 procent. Sommige van de concessies die de Boliviaanse overheid heeft toegekend aan buitenlandse ondernemingen, lopen nog toto 2036.

Carlos Mesa is zelf de opvolger van Gonzalo Sánchez de Lozada, die in oktober moest aftreden na een maand van onrust en protesten die ook al veel te maken hadden met de manier waarop het land omspringt met zijn aanzienlijke aardgasvoorraden. Bolivia heeft na Venezuela de grootste aardgasreserves van Latijns-Amerika. De uitbating van die bodemschat werd in de jaren 90 gedeeltelijk geprivatiseerd in de hoop sneller inkomsten te genereren. Aardgas is nu de belangrijkste bron van exportinkomsten voor het land. Critici vinden dat de multinationals die werden binnengehaald, veel te weinig royalty’s en belastingen betalen en dat er niet genoeg aandacht is voor de energienoden in Bolivia zelf.

Mesa blijft voorlopig vasthouden aan het plan om alle stemgerechtigden in juli hun mening te vragen over de richting die het aardgasbeleid uitmoet. Dat referendum is een eis van de vakbonden en andere sociale organisaties die een belangrijke rol speelden bij de politieke omwenteling van vorige herfst.

Xavier Nogales, de voorganger van Torres als minister van Koolwaterstoffen en de drijvende kracht achter de privatisering van de Boliviaanse economie in de tweede helft van de jaren 80 en van 2001 tot 2002, werd op 24 mei door de president gedwongen ontslag te nemen omdat hij kritiek had geuit op de vragen die de Bolivianen op 18 juli zullen voorgelegd krijgen. Die zijn volgens hem zo geformuleerd dat de kiezers worden aangespoord voor een renationalisering te stemmen. De eerste vraag luidt bijvoorbeeld: Bent u het er mee eens dat Wet 1689 op de Koolwaterstoffen, afgekondigd door Gonzalo Sánchez de Lozada, moet ingetrokken worden? Verder wordt de Bolivianen gevraagd of ze het ermee eens zijn dat de aardgassector gerenationaliseerd wordt, en ermee instemmen dat regering bij de toekomstige export van aardgas zou garanderen dat er ook oog is voor de Boliviaanse noden en de industrialisering van het land en dat buitenlandse bedrijven tot 50 procent royalty’s en belastingen gaan betalen.

Toch doet de regering van president Mesa uitschijnen dat ze er geen voorstander van is de aardgassector weer grotendeels zelf in handen te nemen. Daarvoor zou het arme land naar schatting 8 miljard dollar aan compensaties moeten betalen aan de buitenlandse bedrijven die sinds 1997 actief zijn in de sector en er al voor 3,5 miljard dollar in hebben geïnvesteerd.

De vorige minister van Koolwaterstoffen Nogales genoot het vertrouwen van de Boliviaanse zakenwereld, de banken en internationale instellingen als het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank. Zijn opvolger Torres was lang actief in staatsbedrijven in de gassector, en ging later de overheidsinstantie leiden die toekijkt op de sector. Hij trad op tegen bedrijven die aardgas exporteerden tegen lagere prijzen dan de prijzen die ze in Bolivia zelf aanrekenen. Daarom wordt Torres in staat geacht de uiteenlopende belangen beter te verzoenen. (PD/ADR)