Regeringen schenken zelden klare wijn over begroting

Het is droevig gesteld met de informatie die burgers kunnen krijgen over wat er met hun belastinggeld gebeurt. Het International Budget Project, een ngo uit Washington, onderzocht de transparantie van begrotingen in 59 landen, en kwam tot de vaststelling dat slechts zes landen volledige inzage geven in de overheidsfinanciën.

De goede voorbeelden inzake transparantie zijn Frankrijk, Nieuw-Zeeland, Slovenië, Zuid-Afrika, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. In de 53 andere onderzochte landen schort er wat met de toegang tot de boekhouding van vadertje staat.

In tien landen is de begroting helemaal een gesloten boek, met name in Angola, Burkina Faso, Tsjaad, Egypte, Mongolië, Vietnam, Bolivia, Marokko, Nicaragua en Nigeria. Minimale informatie is er voor de burgers van Algerije, Argentinië, Azerbeidzjan, Kameroen, Ecuador, El Salvador, Georgië, Honduras Nepal, Uganda en Zambia. België en Nederland maakten geen deel uit van het onderzoek.

In ongeveer de helft van de onderzochte landen maakt is er een begrotingsrapport voor intern gebruik en voor internationale donoren, maar niet voor de eigen bevolking. Het gaat daarbij om voorstellen en verklaringen van de regering of interim-rapporten van controleorganen. De index is gebaseerd op een lijstje van 122 vragen over de manier waarop het de begroting tot stand komt toegankelijk gemaakt voor het publiek.

Een dramatische vaststelling is dat in 16 van de onderzochte landen de regering de mogelijkheid heeft zonder inspraak van het parlement het hoofd van de externe dienst voor begrotingscontrole de laan uit te sturen. “Wanneer het hoofd van de controledienst moet vrezen om zijn baan, zijn er niet genoeg institutionele garanties voor een onafhankelijke controle op de begroting”, zegt Warren Krafchik, directeur van het International Budget Project.

Vaak volstaan simpele maatregelen om de transparantie te vergroten. Botswana zou zijn gemiddelde score kunnen opkrikken door een begrotingsverklaring te publiceren voor het debat in het parlement. Zweden zou gebaat zijn bij een alomvattend halfjaarlijks overzichtsrapport. Openheid rond de overheidsfinanciën helpt de eigen burgers, alsook internationale investeerders en donoren te bepalen waar het budget kan worden bijgesteld.