Rijke landen romen ontwikkelingshulp af

Action Aid maakte de berekening op basis van de gegevens over de officiële ontwikkelingshulp in 2004. De studie ‘Real Aid 2’ stelt de hoge kost aan de kaak van wat “technische assistentie” heet, een kostenpost waarmee donorlanden onderzoek, training en consultancy aanduiden. Vooral aan consultancy wordt te veel uitgegeven, vindt de Zuid-Afrikaanse ngo. Het kost ongeveer 200.000 dollar per jaar om een consultant op missie te onderhouden. “Sommige consultants verdienen 1000 dollar per dag”, zegt Sande Mukulira van ActionAid.

“De hoge salarissen van westerse consultants zetten kwaad bloed bij hun collega’s en bij het publiek in het Zuiden”, stelt het rapport. Zij moeten een maand werken voor wat de buitenlandse experts verdienen op een dag of op een paar uur.

Erger misschien is dat die dure consultants vaak slecht advies geven. Vaak komen hun dure oplossingen neer op wat ActionAid “spookhulp” noemt. Het rapport ‘Real Aid 2’ geeft als voorbeeld de Japanse pompen voor een irrigatieproject in het Tanzaniaanse Bagamoyo. De boeren kregen een opleiding om ze te bedienen in de jaren negentig, maar door de kost van de diesel en het gebrek aan lokale expertise wordt nu nog maar een deel van de pompen gebruikt.

Een andere praktijk die tot spookhulp leidt, is de gebonden hulp. Geld voor ontwikkelingshulp dat besteedt wordt aan facturen van bedrijven uit de donorlanden. “Tussen 2005 en 2006 ging 80 procent van alle contracten die de DfID (Het Britse ministerie van ontwikkelingshulp) tekende naar Britse bedrijven. Dat heet dan ontwikkelingsgeld, maar het blijft netjes in de UK,” zegt Mukulira.

Bovendien blazen rijke landen hun ontwikkelingsbudget op door ook binnenlandse kosten als de opvang van vluchtelingen erin onder te brengen. “Zwitserland en Oostenrijk zijn daar berucht om. Een zesde van hun begroting voor ontwikkelingshulp gaat naar vluchtelingen in eigen land”, aldus het rapport.

ActionAid schat dat de helft van de ontwikkelingshulp ‘spookhulp’ is. Australië, Spanje Oostenrijk, Griekenland en de VS zijn volgens het rapport de kampioenen van de spookhulp. Aan het andere eind van het spectrum zitten Ierland, Luxemburg, Zweden, Denemarken en Nederland. Die landen geven veel geld uit aan ontwikkelingshulp en hebben het grootste aandeel “echte hulp”. België zit in de middenmoot: het biedt een relatief hoog volume ontwikkelingshulp aan arme landen, maar het biedt ook redelijk veel spookhulp.

De belangrijkste aanbeveling van ActionAid tegen spookhulp luidt: laat ontwikkelingslanden zelf beslissen welke technische assistentie er nodig is. “Donoren blijven technische assistentie gebruiken om de agenda van regeringen in ontwikkelingslanden te bepalen.” Een andere aanbeveling luidt: gebruik meer expertise en diensten van ter plaatse. “Hulp moet bij de armen belanden, niet in de zakken van westerse consultants”, zegt Romilly Greenhill, de auteur van het rapport.