Roemeens dorpje houdt stand tegen goudgigant

Rosia Montana is een gemeenschap van 3500 inwoners in de Transsylvanische gemeente Alba, 600 kilometer ten noordwesten van Boekarest. De grootste voorraden goud van Europa zijn hier te vinden. Sinds de oudheid wordt er al naar gegraven, maar er is naar schatting nog meer dan 300 ton goud en 1500 ton zilver boven te halen, naast andere waardevolle metalen als titanium.
Behalve de mijnen zijn er in Rosia enkele van de oudste Romeinse ondergrondse gangen te zien, en ook talloze monumenten uit de 18e en 19e eeuw.
Al elf jaar lang probeert Gold Corporation de inwoners te overtuigen van zijn ontwikkelingsplan. Het Canadese bedrijf wil vanaf 2009 binnen 15 jaar alle waardevolle ertsen uit de grond halen. Dat zou 6000 banen opleveren, verleidelijk voor een regio waar 70 procent van de mensen thuis zit, en 2 miljard euro opbrengst voor Roemenië.
Het bedrijf wil “moderne mijnbouwpraktijken” gebruiken, door in open groeves te werken en het erts te zuiveren met cyanide.
Om ruimte te maken voor de open mijnen moet een deel van de dorpelingen worden verplaatst naar ‘Nieuw Rosia Montana’, zes kilometer verderop. Meer dan 600 van de 800 huizen in oud Rosia Montana is al opgekocht, en daar zijn er al honderd van gesloopt en nog meer leeg, of bewoond door de nieuwe Gold-arbeiders.
Gold belooft dat het historisch erfgoed niet zal worden aangetast. “De afgelopen vijf jaar hebben we tien miljoen dollar uitgegeven aan onderzoek en herstel van erfgoed”, zegt het bedrijf.
Maar Stefan Balici, een architect die oude huizen restaureert, gelooft er niks van. Volgens hem kunnen de oude gebouwen in de nauwe straatjes het verkeer van de enorme trucks nooit overleven. De vier heuveltoppen rond het dorp worden vier putten, waardoor het hele landschap en het ecosysteem worden vernield.
Eén van de grootste mogelijke problemen is cyanidevervuiling. Gold wil in Rosia 10 tot 13 miljoen kilo sodiumcyanide per jaar gebruiken, zegt de groep Roemenië Zonder Cyanide. Dat wordt beschermd opgeslagen, maar kan toch heel makkelijk de bodem en het grondwater vervuilen, volgens de organisatie. Er kan ook blauwzuurgas vrijkomen, een dodelijk gas.
Gold zegt dat het milieu alleen maar beter wordt van het project, en het gemeenschapsleven ook.
“Wij zijn verdeeld in twee kampen”, zegt Rodica, de eigenares van een winkeltje. Sommige families hebben al geld aanvaard om de graven van verwanten te verplaatsen. Anderen hebben de baan en het goedkope huis die hen werden aangeboden geaccepteerd. Op sommige huizen hangt een bordje “Eigendom van Gold Corporation”, maar op andere staat: “Dit huis is NIET te koop”.
Ook de kerk is verdeeld. Officieel zijn zowel de Roemeens-orthodoxe, de rooms-katholieke en de protestantse kerk tegen het project, maar de plaatselijke orthodoxe priester heeft in zijn preek partij gekozen voor het bedrijf.
Er hangt een gespannen sfeer in het dorp. Zelo Ornea, een van de meest uitgesproken tegenstanders van Gold, zegt dat hij doodsbedreigingen heeft ontvangen.
Toch zijn er redenen om te geloven dat de tegenstanders zullen winnen. De milieuvergunning die Gold al in de wacht sleepte, is tijdelijk ingetrokken door de autoriteiten. En de dorpelingen die tegen zijn, blijven zich verzetten. “Gold heeft onze huizen nodig”, zegt Ornea. “En niets kan ons ertoe brengen om ons te laten uitkopen door het bedrijf. Ik denk dat we deze keer winnen.”