Roep naar opheffing verbod op gastarbeid neemt toe

Ondanks de beperking van de arbeidsmogelijkheden voor vreemdelingen in Japan – alleen de aanwerving van gespecialiseerde werknemers als leraren Engels, koks voor buitenlandse restaurants en recent ook IT-specialisten is toegelaten - neemt het aantal arbeidskrachten van vreemde origine er gestaag toe. In 2003 werkten een recordaantal van 760.000 buitenlanders voor Japanse bedrijven, tegenover 660.000 in 1998. De cijfers komen van het Japanse ministerie van Arbeid. Toch blijven gastarbeiders een kleine minderheid. Illegale arbeidskrachten uit het buitenland maken nu 1,5 procent van het totaal aantal werknemers in Japan uit.

Het leidt geen twijfel dat de werkomgeving nu veel ontvankelijker is voor buitenlanders dan vroeger, bevestigt ook Taro Yoneyama van de afdeling internationaal arbeidsbeleid van het Japanse ministerie van Arbeid.

Voorstanders voor een versoepeling van de huidige arbeidswet voor buitenlanders benadrukken al lang dat immigranten belangrijk zijn als tegengewicht voor de vergrijzing. Het land heeft een van de snelst vergrijzende bevolkingen ter wereld; tegen 2020 zal een kwart van de Japanners ouder zijn dan 65. Het ministerie van Justitie schat dat de beroepsbevolking tegen 2025 met een tiende zal gekrompen zijn, en dat dit het bruto binnenlands product zes procent zal doen afnemen. Japanse verpleegsters zullen zelfs maar tot volgend jaar met genoeg zijn om het werk aan te kunnen, en de medische sector voorspelt al lang dat de vraag zal escaleren naarmate het aantal Japanse ouderen toeneemt.

Japan staat ook onder druk vanuit de naburige landen. Tijdens de onderhandelingen vorige maand over vrijhandelsakkoorden met Thailand en de Filipijnen vroegen beide landen dat Japan hun artsen en verpleegkundigen zou toelaten.

De Japanse vereniging van verpleegkundigen heeft echter al benadrukt dat buitenlandse verpleegsters niet de oplossing zijn. Ze waarschuwt voor het gevaar dat taalproblemen tussen verplegend personeel en patiënt zouden inhouden voor de patiënt. Ook Yoneyama ziet dit als een reëel gevaar, en haalt er ook de volgens hem sterke cultuurverschillen tussen Japan, met een zeer homogene bevolking, en Thailand of de Filipijnen bij. Hooggeplaatste politici vrezen verder voor een toename van de werkloosheid onder Japanners (momenteel 5,5 procent).

De controverse werd aangewakkerd toen vorige maand zeven jonge Vietnamese vrouwen slaagden voor het moeilijke Japanse verpleegstersexamen. Ze kregen steun van een programma dat de organisatie AHP Networks tien jaar geleden opzette om Vietnamezen die in Japan werk zoeken te helpen. Onder hen de drieëntwintigjarige Nguyen Thi Duyen. Zij werkt nu in het Japanse Itakura-ziekenhuis. Ze spreekt vloeiend Japans, maar vond de opleiding uiterst zwaar en vond het ook moeilijk om aan het werk in het Japanse ziekenhuis te wennen. Het ziekenhuis zelf benadrukt dat buitenlandse verpleegsters harder moeten werken dan hun Japanse collega’s om aanvaard te worden.

Activisten merken op dat de buitenlanders die momenteel in Japan werken meestal slechts contracten van tijdelijke duur krijgen - van zes maanden tot een jaar - en in tegenstelling tot hun Japanse collega’s zelden op een ziekteverzekering, bonussen of betaalde vakantie kunnen rekenen. Ook de perceptie van bepaalde Japanners dat buitenlanders niet te vertrouwen zijn, maakt dat migranten het moeilijk hebben in Japan, zegt Yasuo Yoshinari, woordvoerder van de Asian People’s Friendship Society die Aziatische werknemers in Japan bijstaat. Bovendien maken de strakke ongeschreven sociale regels het heel moeilijk voor buitenlanders om promotie te maken. (AD/PD)