Schrap Europese landbouwsubsidies niet te snel

De rijke landen zouden een grove fout begaan door hun landbouwsubsidies fors af te bouwen voordat de ontwikkelingslanden hun landbouwsector hebben hervormd, zegt de Argentijnse boer Pedro Pereti. Als de Europese Unie en de VS van vandaag op morgen hun landbouwmarkt opengooien en grondig in de landbouwsubsidies snoeien, zal dat vooral ten goede komen van de transnationale bedrijven die de landbouw hier domineren, argumenteert Pereti. Het gaat maar om een beperkt aantal ondernemingen, en ze produceren bijna allemaal hetzelfde.

Pereti leeft in Máximo Paz, in het oosten van Argentinië. Hij bewerkt 230 hectaren, en teelt daarop maïs, soja en tarwe. Daarnaast houdt Pereti ook een klein aantal runderen. Pereti is adjunct-secretaris van het coördinatiecomité van gezinsboeren in het Zuid-Amerikaanse handelsblok Mercosur.

Groene woestijn

De voordelen van een vrijere landbouwhandel zullen niet automatisch doorsijpelen naar armere boeren, oordeelt Pereti. Het Argentijnse platteland wordt een groene woestijn, voorspelt hij. Sojavelden zullen alle andere teelten verdringen, en de plattelandsvlucht zal nog toenemen. Soja kan grootschalig en met weinig arbeidskracht geteeld worden; de stevige internationale vraag zet kapitaalkrachtige sojaboeren aan hun bedrijven steeds verder uit te breiden.

Die ontwikkeling verklaart de paradox dat de Latijns-Amerikaanse landbouw de voorbije jaren met meer dan drie procent per jaar groeide, maar dat de overgrote meerderheid van de Latijns-Amerikaanse boeren bitter arm blijft.

De meeste regeringen in Latijns-Amerika voeren een landbouwbeleid dat steeds verder in die richting leidt. Naast soja leveren ook enkele andere exportproducten als tropisch fruit, rundvlees en tot voor kort ook koffie grote landbouwbedrijven handenvol geld op. Hun financiële macht en snelle groei brengen kleine boeren zwaar in de verdrukking. Corrigerende maatregelen blijven uit.

Plattelandsbeleid blijft nodig

Grote boeren in Latijns-Amerika zullen nog meer kansen krijgen als de EU, de VS en Japan hun landbouwsubsidies - samen goed voor 250 miljard dollar per jaar - verminderen. Daardoor wordt de handel vrijer en dat is goed voor de landbouw in andere werelddelen, oordeelt Alberto Broch, vice-voorzitter van Nationale Federatie van Landarbeiders (Contag), Braziliës grootste vakbond van landarbeiders en kleine boeren. Maar de maatregel kan niet in de plaats komen van een beleid om meer krediet ter beschikking te stellen en de boeren minimumprijzen te garanderen. Dat beleid moet volgens Broch speciaal gericht worden op kleine boeren. Er zijn verschillende soorten boeren in dit land, en die hebben een verschillende aanpak nodig.

Ontwikkelingslanden moeten ook in elk geval het recht behouden hun landbouw te beschermen met subsidies die de strijd tegen honger en armoede mogelijk maken, vindt Adriano Campolina, de directeur van Action Aid Latijns-Amerika, een internationale hulporganisatie.

Misschien spitsen de problemen op het Latijns-Amerikaanse platteland zich zelfs nog veel sterker toe als de subsidies voor Europese boeren verdwijnen, waarschuwt Miguel Pickard van het Mexicaanse Centrum voor Economisch en Politiek Onderzoek voor Gemeenschapsactie in Mexico. Hij denkt dat ondernemers in rijke landen massaal land en landbouwbedrijven in de ontwikkelingslanden zullen opkopen en zich daardoor zullen ontpoppen tot interne concurrenten van de Latijns-Amerikaanse boeren. Alleen gerichte ondersteuning van arme boeren kan daartegen een dam opwerpen, gelooft Pickard.

Nieuw landbouwparadigma

Intussen is het lang niet zeker dat Europa en de VS na de top van Hongkong resoluut het mes moeten zetten in hun landbouwsteun. Het is goed mogelijk dat de beslissingen over landbouw worden uitgesteld tot de laatste fase van de onderhandelingsronde, die volgens de laatste planning zal besloten worden eind 2006.

De Braziliaanse regering wil daar niet op wachten. Samen met de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) organiseert ze in maart volgend jaar een internationale conferentie over landhervorming en plattelandsontwikkeling. Brazilië wil tot een nieuw landbouwparadigma komen dat meer rekening houdt met het milieu en beter helpt armoede en honger uit de wereld te helpen. (PD)