Slachtoffers putten moed uit vervolging ex-dictator Ríos Montt

“Op 25 maart 1982 hebben ze mijn drie zusters, mijn moeder en mijn vijf minderjarige broers vermoord”, zegt Elena Chávez, die tot het inheemse Ixilvolk in het westen van het land behoort. “Eerst hebben ze hen ondervraagd om te weten wie de guerrillero’s waren, en toen ze niets zeiden, hebben ze hen gefusilleerd.”

De daders waren militairen, de feiten deden zich voor tijdens de oorlog tussen leger en linkse guerrilla (1960-1996), in Quiché, het departement dat het toen het zwaarst te verduren had.

De verantwoordelijken voor het bloedbad zijn nooit berecht. Nog nooit werd iemand van het militaire bewind gestraft. Gisteren (donderdag) kreeg Elena Chávez voor het eerst een signaal dat dit zou kunnen veranderen.

Vrij op borg

Een Guatemalteekse rechter besliste om Efraín Ríos Montt, die het land bestuurde in 1982 en 1983, te vervolgen voor genocide en misdaden tegen de menselijkheid. Hij kan daarvoor dertig jaar cel krijgen.

Niettemin besliste de rechter om Ríos Montt, die nu 85 is, op borgtocht vrij te laten en hem onder huisarrest te plaatsen. Een opdoffer voor de nabestaanden van de slachtoffers. “We willen dat hij de gevangenis in gaat, we willen rechtvaardigheid en de toepassing van de wet”, zegt Chávez.

Het openbaar ministerie beschuldigt Ríos Montt ervan verantwoordelijk te zijn voor de plannen Victoria 83 en Firmeza 82, waarmee het leger zich schuldig maakte aan genocide in inheemse dorpen. Tijdens de dictatuur van Ríos Montt  werden minstens 1771 mensen gedood, minstens 1485 meisjes verkracht en 29.000 mensen uit hun huizen verdreven, luidt de aanklacht.
Ríos Montt heeft altijd zijn onschuld staande gehouden maar gisteren weigerde hij te antwoorden op de aanklacht.

Kinderen en vrouwen doden

Bij de slachtoffers is de herinnering aan de dictatuur nog levendig. “Ik was een kind van elf, ik kon toch geen vijand zijn. Kinderen en vrouwen doden was niet nodig om de vijand te bestrijden”, zegt Antonio Caba, net zoals Elena Chávez lid van het Ixilvolk en overlevende van het bloedbad van Quiché.

Hij verloor zijn grootmoeder en twee broers tijdens de inval van de militairen. “We eisen rechtvaardigheid, opdat de geschiedenis zich niet herhaalt. Als die feiten niet bestraft worden, kunnen ze zich opnieuw voordoen.”
In de 36 jaar dat de burgeroorlog duurde, werden meer dan 200.000 mensen gedood. Volgens de onafhankelijke Commissie voor Historische Opheldering (CEH) was het leger verantwoordelijk voor 93 procent van die misdaden.

Volgens het CEH-rapport groeide het aantal mensenrechtenschendingen naar een hoogtepunt tijdens de dictatuur van Ríos Montt. Vooral de inheemse bevolking moest het toen ontgelden.