Smeltende noordpool creëert olierush

Begin april gingen Canada en Denemarken van start met een gezamenlijke expeditie om de zeebodem in de Poolgebieden in kaart te brengen. Tot nog toe weet niemand tot waar Canada zich onder zee precies uitstrekt. De grenzen in het noorden werden nooit op kaart vastgelegd aangezien deze het hele jaar rond bedekt zijn door een 10-meter dikke laag ijs. Geografisch hoort Groenland bij Canada, hoewel het nog steeds onder het koninkrijk Denemarken valt. Groenland is, als werelds grootste eiland, echter ook voor 80 procent bedekt met door ijs.

Begin april gingen Canada en Denemarken van start met een gezamenlijke expeditie om de zeebodem in de Poolgebieden in kaart te brengen. Tot nog toe weet niemand tot waar Canada zich onder de zee precies uitstrekt. De grenzen in het noorden werden nooit op kaart vastgelegd aangezien deze het hele jaar rond bedekt zijn door een 10-meter dikke laag ijs. Geografisch hoort Groenland bij Canada, hoewel het nog steeds onder het koninkrijk Denemarken valt. Groenland is, als werelds grootste eiland, echter ook voor 80 procent bedekt met door ijs.

Drijvende kracht achter deze zware onderneming is het alleenrecht over het potentieel aan mineralen, petroleum- en aardgas, dat zich onder de zeebodem bevindt. “De expeditie is een unieke, gezamenlijke inzet, zelfs al hebben beide landen overlappende territoriale vorderingen,” zegt Rob Huebert, professor aan het Noord Amerikaanse Poolinstituut, van de Universiteit van Calgary in Alberta, Canada. Op deze manier kunnen Canada en Denemarken de kosten van het project, tussen 50 en 60 miljoen dollar, delen en voorgoed de discussie rond de exacte grenzen beëindigen.

Dat Denemarken en Canada de discussie omtrent de landsgrenzen nu willen uitklaren, is geen toeval. Het broeikaseffect dat aan de basis ligt van de opwarming van de aarde, zorgt er immers voor dat grote delen van de tot nu toe moeilijk te ontginnen Poolgebieden, steeds gemakkelijker te bereiken worden. De dikke laag ijs smelt immers zienderogen, wat de mogelijkheden tot ontginning van eventuele mineralen in de diepe wateren dichterbij brengt.

Waar het in deze expeditie voornamelijk om draait, zijn de juiste afmetingen en ligging van de Lomonosovrug, een onderzeese bergketen in de Noordelijke Ijszee. Die ‘verdronken’ bergketen strekt zich uit van de Russische Nieuwe Siberische Eilanden tot de Canadese Ellesmere Eilanden en het Deense Groenland. Gezien vanaf de zeebodem is hij 3300 tot 3800 meter hoog. De hoogste toppen bevinden zich 1000 meter onder zeeniveau.

De Conventie van de Verenigde Naties over het Recht op Zee zegt dat naties onderwaterbronnen mogen beheren over de oppervlakte van 200 zeemijlen vanaf de eindpunten van hun continent. Als Denemarken dus via het onderzoek kan aantonen dat de onderzeese bergketen aansluit bij Groenland, of omgekeerd, als Canada zou kunnen aantonen de Lomonosovketen aan hun land gehecht is, kan één van beiden hun rechten op ontginning van dat stuk zee aanzienlijk uitbreiden.

In de komende weken zullen wetenschappers gaten boren in het ijs boven deze Lomonosovrug waardoor ze dynamiet zullen laten zakken. Na ontploffing van deze dynamietstaven zal men via de geluidsgolven een driedimensionale kaart kunnen aanmaken van de zeebodem.

“De hoge olie- en gasprijzen zijn de stuwende kracht achter deze nieuwe interesse in de poolgebieden”, zegt Huebert. Canada had nooit veel te zoeken in dit dun bevolkt en ijskoud gebied, dat 40 procent van het territorium uitmaakt.

De Noordelijke Ijszee is de kleinste van alle 5 oceanen ter wereld en daarbij de enige die zo goed omsloten ligt door continenten. Maar liefst 5 landen (Rusland, Noorwegen, Denemarken, de VS en Canada) gaan daarom de discussie over heerschappij van delen van deze internationale wateren aan.

Zo zullen Canada en Denemarken via deze expeditie op relatief eenvoudige wijze kunnen achterhalen wie alleenrecht heeft over de kleine Hans Eilandjes. De eis van Rusland op de Lomonosov bergketen zal voor meer moeilijkheden zorgen. Zij maken aanspraak op deze bergketen omdat de eerste ontdekker van de onderzeese bergketen een Rus was.

Het dispuut tussen Canada en de VS is wellicht het moeilijkste. Canada houdt vast aan de eis dat niemand zich op de Noordwest Passage, dat volgens hen een interne waterweg is, mag begeven, tenzij met een vergunning. De VS beschouwen op hun beurt de Passage al sinds 1950 als een internationale straat om doorgang te verlenen van de Atlantische naar de Stille Oceaan. Hoewel deze ‘straat’ het hele jaar rond bevroren is, zou de klimaatverandering ertoe leiden dat deze helemaal vloeibaar wordt tegen het einde van deze eeuw. De Europese Unie en Japan treden de VS schoorvoetend bij nu ze de commerciële voordelen van een aanzienlijk korte alternatieve vaarroute hebben ontdekt.