Somalische buschauffeurs klagen over milities

Het is tien uur, en de minibus van Hussein Mohamed is nog steeds maar voor de helft gevuld. Hij rijdt al vijf jaar twee keer per dag heen en weer naar Jilib, 114 kilometer verder naar het noorden, maar sinds september lukt het nog maar een keer per week. Toen verloren de rebellen van Al Shabab de controle over de stad aan de Ras Kambonibrigade, de pro-regeringsmilitie die gesteund wordt door het Keniaanse leger.

Tol

Maar Al Shabab beheerst nog wel de omgeving. En dus moet Mohamed verschillende groepen te vriend houden. Hij moet niet alleen het aantal ritten beperken, maar ook aan beide kanten tol betalen. “Voorheen was er maar één groep, en ik had alleen met hen te maken”, zegt hij. “Maar nu hebben we hier Al Shabab, Ras Kamboni en Keniaanse troepen. Voor zaken is het beter als er maar één groep is.”

Mohamed moet een actieve frontlinie door en minstens tien checkpoints. “Soms kom je ‘s avonds door een dorp dat diezelfde ochtend nog in handen van een andere groep was. Als je pech hebt, kom je precies terecht in een gevecht tussen beiden.”

Een deel van de asfaltweg van Kismayu naar Mogadishu via Jilib is gesloten. Automobilisten moeten de zandweg nemen, wat drie keer zo veel tijd en brandstof kost. Nog afgezien van de checkpoints waar mensen soms een dag moeten wachten. “Je weet nooit wat ze willen. Ze kunnen ook beslissen om jou en je minibus te houden”, zegt Mohamed Nuur, een collega van Mohamed.

Doordat ook de prijzen zijn verdubbeld, nemen mensen minder vaak de bus. Voor de oorlog namen iedere dag wel driehonderd mensen de bus naar Jilib. Nu is er soms niet één busje vol te krijgen.

Schuld

De woordvoerders van beide milities geven de ander de schuld. “We moeten de weg wel afsluiten omdat Al Shabab de route anders gebruikt om de stad aan te vallen”, zegt de een. Onzin, zegt de ander: “Er zijn honderden wegen die we ook kunnen gebruiken voor dat doel. Het is de schuld van de militie die de weg afsluit.”

Er zijn ook mensen die juist goede zaken doen. Muhidin Hassan bijvoorbeeld, een monteur in de Sheikh Ali-garage. Doordat iedereen nu over zand moet rijden, krijgt hij ineens veel meer klanten. “Ik heb twee nieuwe monteurs aangenomen om me met het werk te helpen.”

Hij is een uitzondering. De reis naar Jilib, of naar Mogadishu, is voor veel mensen te duur of te gevaarlijk geworden. “De jonge mensen sterven omdat ze elkaar vermoorden”, zegt Deeqa Ahmed, een groenteverkoopster van 50 die bovenop een zak aardappelen zit, achterin een vrachtwagen. “Maar wij sterven omdat we door hun oorlog geen geld voor onze familie kunnen verdienen. Oorlog is niet goed”, zegt de vrouw hoofdschuddend.

“Het maakt me niet uit wie er wint of wie het gebied controleert”, zegt Mohamed, de chauffeur van de minibus. “Het enige dat ik wil is vrede, zodat ik weer gewoon de kost kan verdienen.”