Staatsveiligheid maakte 2000 nota’s over aan buitenlandse geheime diensten

Voor het derde jaar op rij publiceerde de Staatsveiligheid een jaarrapport. Daarin blikt de inlichtingendienst terug op haar activiteiten van 2010. MO* bestudeerde de 110 pagina’s en zet de meest in het oog springende elementen op een rijtje:

CIJFERS

• In 2010 maakte de Staatsveiligheid 1428 nota’s over aan Belgische overheden (politiek/administratief/gerechtelijk) en 2292 aan buitenlandse inlichtingendiensten. Die samenwerking met buitenlandse diensten is ‘van onschatbaar belang’ en berust volgens de Staatsveiligheid op het Romeinse godsdienstige principe van het do ut des (geven om te krijgen): voor wat, hoort wat.
• 126 vips –waaronder staatshoofden, eerste ministers en ministers van Buitenlandse Zaken– kregen in 2010 bescherming.
• De Staatsveiligheid wierf 82 nieuwe personeelsleden aan in 2010; 32 verlieten de dienst. Het personeelskrediet bedroeg ruim 34,7 miljoen euro, de werkingsmiddelen bijna 8,5 miljoen euro.
• Over de contacten met bevriende buitenlandse spionnen: België ontving 144 buitenlandse delegaties voor internationale bijeenkomsten en 165 delegaties op werkbezoek in België. Zelf stuurde de dienst 354 personeelsleden op zending naar het buitenland.

EXTREMISME EN TERRORISME 

• De aanwezigheid van extreemlinkse militanten van Latijns-Amerikaanse afkomst en de banden die zij met Belgische groeperingen onderhouden was in 2010 opnieuw een ‘verontrusend onderwerp’ voor de Staatsveiligheid. Onder hen waren er met name sympathisanten van organisaties die de EU als terroristisch beschouwt. De dienst laat in het midden om welke organisatie het precies gaat. Op de EU-lijst staan vier organisaties uit Latijns-Amerika (de FARC, de ELN, de AUC en de Sentier lumineux).
• Buitenlandse mogendheden en een radicale Turkse groepering hebben volgens de Staatsveiligheid geprobeerd ‘hun zienswijze te laten gelden’ via inmenging in de Moslimexecutieve.
• Markant in 2010 was de verdere ontwikkeling van het salafisme, ‘een reactionaire islamitische stroming die het individuele en maatschappelijke leven via strikte voorschriften wenst te reguleren’. Vooral de opkomst van Sharia4Belgium trok binnen het salafisme de aandacht van de Staatsveiligheid. Dat terreurideologen op de website van Sharia4Belgium een platform krijgen, kan ‘potentieel nefaste gevolgen hebben op het vlak van radicalisering’.
• Het zogenaamde takfir-ideeëngoed kende een zekere opgang in de Belgische islamitisch-extremistische scène. ‘Een zorgwekkend gegeven, aangezien takfir-aanhangers het principieel aanvaardbaar vinden om geloofsafvalligen om te brengen’.
• Het afschaffen van de Europese visumplicht voor inwoners van Servië, Montenegro en Macedonië kan volgens de Staatsveiligheid nieuwe mogelijkheden bieden voor maffieuze netwerken of extremistische groeperingen.
• Wat de zaak-Belliraj betreft, vermeldt de Staatsveiligheid enkel dat de man in juli 2010 in Marokko ook in beroep veroordeeld werd. Verder geen kritische randbemerkingen bij de zaak, zoals in een eerder jaarverslag.

SPIONAGE EN INMENGING 

• De Staatsveiligheid schrijft dat er nauwe banden zijn tussen het Kashmir Centre EU in Brussel –officieel een onafhankelijk centrum dat opkomt voor de rechten van de inwoners van Kashmir– en de Pakistaanse inlichtingendiensten. ‘We moeten waakzaam zijn dat de grens met inmenging niet aangetast wordt.’
• De Staatsveiligheid stelde ‘verschillende inlichtingenactiviteiten’ van Russische diensten in België vast. Die waren gefocust op het Atlantisch defensiebeleid (lees: de Navo), Europees politiek en economisch beleid, en de Russischtalige gemeenschap in België.
• Opmerkelijk is dat de dienst ook aandacht schonk aan de activiteiten van diverse Servische lobbygroepen in België. Enkele leden zouden immers ‘mogelijk gelinkt zijn aan de Servische inlichtingendiensten’.
• Ook de Colombiaanse inlichtingendienst DAS genoot ‘bijzondere aandacht’ in het kader van ‘spionage en inmenging’ en ‘illegaal toezicht en laster’: ‘het onderzoek is tot op heden nog altijd aan de gang’.
• Ook China wordt genoemd in het kader van spionage, zij het zonder verder op details in te gaan.
• De Staatsveiligheid geeft toe dat het ‘moeilijk blijft om een goed beeld te vormen van economische spionage in België’. Redenen zijn onder meer dat getroffen ondernemingen zich niet altijd bewust zijn van de spionage, of beducht zijn om de problemen naar buiten te brengen. In deze context wil de Staatsveiligheid met name het fenomeen van privé-inlichtingendiensten beter gaan opvolgen.

GEORGANISEERDE MISDAAD 

• De Staatsveiligheid schenkt bijzondere aandacht aan de energie- en grondstoffensector, aangezien criminele organisaties die sectoren als zeer aantrekkelijk beschouwen. ‘De markt van petroleumproducten bijvoorbeeld maakt het witwassen van aanzienlijke geldsommen makkelijker’.
• Verder klinkt het, ietwat mysterieus: ‘Bovendien verhoogt het toenemend energieverbruik als geopolitiek machtsinstrument duidelijk de spionage- en inmengingsactiviteiten. Binnen deze context spreekt het voor zich dat het benaderen van politieke ambtenaren of verantwoordelijken vaak een noodzakelijke eerste stap is bij de voorbereiding van economische inbreuken.’
• Andere sectoren die kwetsbaar zijn voor georganiseerde misdaad: vastgoed, de bouwsector, luxeproducten, de diamantensector (witwassen!) maar ook sport (‘een uitgelezen instrument op tegelijkertijd reputatie en geld wit te wassen’). Verder zijn de sectoren van afvalverwerking en hernieuwbare energie volgens de Staatsveiligheid afzetmarkten waarin de maffia opbrengsten investeert afkomstig van onwettige activiteiten.

PROLIFERATIE 

• In het kader van de verspreiding van massavernietigingswapens heeft België volgens de Staatsveiligheid een interessant profiel voor landen met slechte bedoelingen ‘wegens de expertise en spitstechnologie’ hier aanwezig. Om de technologie en goederen alsnog aan te schaffen gebruiken die risicolanden inlichtingendiensten, aankoopfirma’s en dekmantels.
• De dienst controleert de komst, het verblijf of de doorreis in België van personen die deelnemen of zouden kunnen deelnemen aan de Iraanse nucleaire activiteiten.
• Opmerkelijk: in het kader van proliferatieactiviteiten stelt de Staatsveiligheid het terugkerend gebruik vast van intermediairs uit de Verenigde Arabische Emiraten (Dubai), Zuidoost-Aziatische landen (Maleisië) en Turkije.
• Er is een groeiende bezorgdheid over de overdracht van zogenaamde “ongrijpbare” technologieën (lees: kennis). ‘Studenten of stagiairs uit gevoelige landen kunnen aan universiteiten, in onderzoekscentra, laboratoria of hightechbedrijven –ook in België– die kennis bekomen.’

SEKTES 

• Op 23 januari 2010 heeft Scientology in Brussel een operationeel centrum geopend. Het moet dienst doen als Europees centrum voor de Scientology-kerken.
• Onder het luikje ‘bewegingen/fenomenen waarvan de schadelijkheid nog niet bevestigd is’ verwijst de Staatsveiligheid naar ‘bewegingen die ontstaan naar aanleiding van het geloof in het einde der tijden op 21 december 2012, gebaseerd op een interpretatie van de cyclische Mayakalender’.

INTERNATIONALE BETREKKINGEN 

• In het Jaarverslag 2010 is een uitgebreid hoofdstuk (20 pagina’s) gewijd aan allerhande internationale ontwikkelingen die de Staatsveilheid opvolgt. Meer in detail worden de Westelijke Sahara, het Libanon-tribunaal en de Gaza Freedom Flotilla besproken.
• Inzake de Westelijke Sahara stelt de dienst vast dat er soms pogingen tot inmenging plaatsvinden. Het verstoren van manifestaties van de verschillende betrokken partijen kan leiden tot problemen met de openbare orde.
• Gezien Syrië geen ambassade heeft in Nederland maar wel in België, is het volgens de Staatsveiligheid zeer waarschijnlijk dat het land de ontwikkelingen van het Libanon-tribunaal (dat de moord op Rafic Hariri onderzoekt) in Den Haag opvolgt vanuit Brussel. Verder observeert de Staatsveiligheid in dat verband de reacties en interacties van de Libanese gemeenschap in België, in het bijzonder de Hezbollah-militanten.
• Binnen de Congolese diaspora zijn de spanningen in 2010 volgens de Staatsveiligheid gestaag toegenomen. De dood van twee opposanten in Kinshasa die in België woonden, zorgde voor grote nervorsiteit.
• Gebeurtenissen in Guinea hebben volgens de Staatsveiligheid een weerslag op de Guinese gemeenschap in België (5000-8000 personen), waar de etnische radicaslsering sterk benadrukt werd. Dieptepunt was een aanslag met een molotovcocktail tegen de gevel van de Guinese ambassade.
• In België bevinden zich volgens de Staatsveiligheid al jaar en dag vertegenwoordigers van militante separatistische Sikh-groeperingen die ijveren voor een onafhankelijk thuisland voor de Sikhs in het noordwesten van India. Het viel de dienst op dat een aantal groeperingen ‘hun activiteiten van rekrutering en fondsenwervering in Europa opgevoerd hebben’.
• Sri Lankese militante groeperingen organiseren manifestaties en trachten geld in te zamelen binnen hun gemeenschap in België. De Staatsveiligheid volgt de evolutie in dat dossier ‘op de voet’ om een heropleving van de Tamiltijgers ‘in de kiem te smoren’.

Volgens de Staatsveiligheid is sport een uitgelezen instrument voor misdaadgroeperingen om hun geld én reputatie wit te wassen.

In het jaarverslag licht de Staatsveiligheid ook een tipje van de sluier van de internationale clubs en denktanks waaraan de dienst deelneemt. Zo is er het Global Futures Forum (GFF), een strategische ‘denk- en doetank’ opgericht in 2005, waarin inlichtingendiensten samen onderzoek verrichten om te anticiperen op transnationale dreigingen. Het GFF verenigt meer dan 1000 personen uit meer dan 50 landen.

Een andere reflectiegroep waar de Staatsveiligheid mee samenwerkt, is de Groupe Européen de recherche en éthique et renseignement (GERER), gevestigd in Parijs.