Steeds meer hongerstakingen in Latijns-Amerika

Bij gevangenen komen hongerstakingen wel vaker voor. Maar het laatste jaar zag Latijns-Amerika hoe ook steeds meer ondernemers, journalisten, rechters en zelfs mandatarissen naar dit radicale wapen grepen. In juli 2009 weigerde de burgemeester van de Venezolaanse hoofdstad Caracas, oppositielid Antonio Ledezma, 130 uur lang voedsel omdat de regering hem bevoegdheden had ontnomen. In Bolivia weigerde zelfs president Evo Morales vorig jaar een tijdlang voedsel om de goedkeuring van een wet erdoor te krijgen.

Een van de meest recente hongerstakingen is die van een groep milieuactivisten in Costa Rica. Die protesteren sinds 8 oktober voor het presidentieel paleis tegen een decreet dat goudontginning in het noorden van het land mogelijk maakt.

“Tien jaar lang hebben we nooit een antwoord gekregen van de staat”, zegt Cristian Flores, woordvoerder van elf inwoners van Caimanes, in het noorden van Chili, die sinds 27 september in hongerstaking zijn om de verwijdering van een stortplaats voor mijnafval te eisen. In hetzelfde land eindigde begin deze maand een meer dan tachtig dagen durende hongerstaking van een dertigtal Mapuche-gevangenen die een eerlijk proces vroegen.

Onzichtbaar

Hongerstakingen zijn niet nieuw, maar dat ze nu in aantal toenemen, wijst op een ernstige situatie, zegt filosoof José Santos van het Instituto de Estudios Avanzados van de Universiteit van Santiago de Chile. “Bepaalde sectoren in de bevolking van Latijns-Amerika zijn onzichtbaar gemaakt, er wordt niet meer naar hen geluisterd.” Er moet wel onderscheid worden gemaakt tussen hongerstakingen van onbepaalde duur en beperkte hongerstakingen ter ondersteuning van een bepaalde zaak, zegt Santos.

Volgens José Aylwin, codirecteur van het Burgerobservatorium van Chili, wijzen de hongerstakingen op “ernstige beperkingen” bij de staat om “de uitoefening van politieke rechten” door de bevolking mogelijk te maken. Het tweepartijenstelsel sluit inheemse groepen en afwijkende opinies uit, bovendien is er sterke controle op de media.

Radicaler

“De protesten namen niet alleen toe in kwantiteit maar ook in kwaliteit, ze worden steeds radicaler, steeds beter gecoördineerd, de mensen dagen de staat steeds meer uit”, zegt Marino Alvarado, coördinator van de Venezolaanse mensenrechtenorganisatie Provea. In Venezuela stierf op 30 augustus landbouwproducent Franklin Brito (49) na een hongerstaking van acht maanden rond een aanslepend dispuut over grondeigendom.

In Cuba zijn sinds 1959 twaalf gevangenen gestorven als gevolg van een hongerstaking, zegt het onafhankelijke onderzoeksproject Archief Cuba. Het meest recente geval is dat van Orlando Zapata, die op 23 februari van dit jaar stierf na meer dan tachtig dagen hongerstaking. De dag na zijn dood ging dissident Guillermo Fariñas in hongerstaking om de vrijlating van 26 zieke gevangenen te eisen; hij stopte zijn actie op 8 juli nadat de overheid enkele gevangenen was beginnen vrij te laten.