"Strijd tegen resistentie komt te laat"

Wereldgezondheidsdag (7 april) staat dit jaar in het teken van de onrustbarende toename van resistentie tegen geneesmiddelen als antibiotica, virusremmers en malariamiddelen. Behandelingen die tien jaar geleden nog doeltreffend waren, helpen nu in steeds meer landen niet meer.

De resistentie bij allerlei schadelijke micro-organismen is een gevolg van “misbruik” van de geneesmiddelen die dergelijke organismen moeten bestrijden, zegt de WHO. Artsen en geneesmiddelenfabrikanten hebben de flexibiliteit van ziektekiemen lang zwaar onderschat. Bovendien blijken microben steeds sneller bestand te raken tegen nieuwe behandelingen.

Tuberculose

Volgens de WHO zijn tegenwoordig per jaar al 440.000 gevallen van tuberculosebesmetting bekend die niet behandeld kunnen worden met de bestaande geneesmiddelen tegen die ziekte. Tot hiertoe doken er al in 64 landen dergelijke patiënten op. Het verschijnsel eist elk jaar 150.000 slachtoffers.   

Nog groter zijn de problemen met aidsremmers. Sinds de markten in Afrika en Azië het voorbije decennium overspoeld werden met goedkope aidsremmers die vaak internationaal niet erkend zijn en niet goed worden opgevolgd, blijken steeds meer patiënten niet meer te reageren op de traditionele behandelingen. “Meer dan 6 procent van alle hiv-dragers in de wereld hebben te kampen met resistente varianten van het virus”, zegt Pilar Ramón-Pardo van de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie. “Dat maakt de behandeling nog veel duurder.”

Einde van de antibiotica

Nieuwe geneesmiddelen ontwikkelen is roeien tegen de stroom op. Bijna alle grote geneesmiddelenproducenten hebben vorig jaar hun onderzoek naar nieuwe antibiotica opgeschort, zegt Stuart Levy, een docent moleculaire biologie en microbiologie aan de Amerikaanse Tufts Universiteit.

Volgens Stephen Buhner, de auteur van meer dan vijftien boeken over natuurgeneeskunde, zullen de laatste nieuwe antibiotica die nu nog worden ontwikkeld en getest, in 2012 op de markt komen. “Binnen tien jaar zullen bacteriën zo goed zijn in het omgaan met antibiotica dat ze er niet meer mee kunnen worden behandeld”, zegt Buhner, die een uitgebreide studie heeft gemaakt van bestaande onderzoeken rond resistentie. “We verliezen onze laatste verdedigingsgordel van geneesmiddelen”, zegt ook Brad Spellberg, een docent medicijnen aan de Universiteit van Californië in Los Angeles.

Alternatieve geneeskunde

De reactie laat niet op zich wachten. “Verscheidene landen in Zuid-Amerika, Azië, Afrika en delen van Oost-Europa beginnen nu klassieke geneesmiddelen af te zweren in de eerstelijnszorg”, zegt Buhner. De wetenschappelijke argumenten tegen antibiotica zijn onweerlegbaar, misschien verklaart dat waarom de WHO nu ook actief wordt.”

In haar grootschalige mediacampagne wijt de WHO het probleem van de resistentie onder meer aan ondoordacht gebruik van antibiotica, bijvoorbeeld in de veeteelt, aan slechte behandelingplannen, ontoereikend toezicht en een gebrek aan inspanningen om patiënten te betrekken bij de keuze van geneesmiddelen.

Maar Buhner betreurt dat de WHO nauwelijks melding maakt van de alternatieven die de natuurgeneeskunde biedt. Volgens hem worden er onder meer grote vorderingen gemaakt bij het ontwikkelen van malariageneesmiddelen op basis van traditionele kruidenrecepten. Ook voor antibiotica bestaan plantaardige alternatieven.