Strijd tegen terrorisme laat buitenlandse hulp VS grotendeels ongemoeid

Een rapport van het Centre for Global Development (CGD) ontkracht het wijdverbreide geloof dat de Amerikaanse strijd tegen het terrorisme ten koste is gegaan van de Amerikaanse hulp aan de derde wereld. Wij hebben niet kunnen constateren dat er meer geld gaat naar landen die belangrijk zijn voor de strijd tegen het terrorisme, zegt Todd Moss, één van de auteurs van het rapport.

De bevindingen van het CGD spreken de beweringen van verschillende humanitaire organisaties en ngo’s tegen die stellen dat Washington buitenlandse hulp steeds meer ziet als een manier om de eigen nationale veiligheid te bevorderen. De Amerikaanse obsessie met de moslimwereld zou ten koste gaan van ontwikkelingshulp aan Afrika en Latijns-Amerika en ook zou het leger steeds vaker worden ingezet bij hulpoperaties.

Na de aanslagen van 11 september 2001 op het Pentagon en het World Trade Centre in New York, kwam de regering-Bush met een nationale veiligheidsstrategie van gezamenlijke diplomatie, defensie en ontwikkeling, waarin hulp officieel gebonden werd aan de oorlog tegen het terrorisme. Uit het CGD-rapport blijkt echter dat de verschuiving van geldstromen slechts een paar landen betreft, namelijk Irak, Afghanistan, Jordanië en de Palestijnse gebieden. Het extra geld dat naar deze landen gaat, komt uit het toch al verhoogde ontwikkelingsbudget, in combinatie met een afname van de hulp aan Israël, Egypte, en Bosnië-Herzegovina.

In het rapport is alleen gekeken naar uitgaven van het US Agency for Internatioinal Development (USAID), de belangrijkste donorinstelling van de Amerikaanse regering. De periode 1998-2001, voor de aanslagen, werd vergeleken met de periode 2002-2005. De auteurs concluderen dat er niets veranderd is aan de bestemming van geld elders in de wereld, inclusief Afrika bezuiden de Sahara. Die regio is het meest afhankelijk van buitenlandse hulp. Het geld van USAID voor Afrika is duidelijker dan elders bedoeld voor ontwikkelingsdoelen.

Ontwikkelingsorganisatie Interaction en Oxfam stelden eerder dat de strijd tegen het terrorisme ten koste gaat van de hulp aan de armste landen. Oxfam zei in het in december 2004 verschenen rapport Paying the Price, dat een nieuw tijdperk van politieke hulpverlening die wordt bepaald door de zorg van donorlanden om hun eigen veiligheid, een grote bedreiging vormt voor de wereldwijde armoedebestrijding.

De totale hulp die USAID na 11 september 2001 gaf, bedroeg 27,5 miljard dollar (22,6 miljard euro). Dat is een stijging van 39 procent ten opzichte van de 19,8 miljard dollar (16,3 miljard euro) die werd uitgegeven tussen 1998 en 2001. Het extra geld ging grotendeels naar Irak en Afghanistan. De totale hulp aan die landen komt op ongeveer 20 miljard dollar (16,4 miljard euro). Na Irak en Afghanistan kregen Turkije en Pakistan het meeste geld. Daarna volgen Jordanië en de Palestijnse gebieden en de moslimlanden die iets te maken hebben met de strijd tegen het terrorisme.

Behalve Israël, Egypte en Bosnië-Herzegovina, kregen ook Rusland en de Oekraïne minder hulp. Israël, een politiek belangrijk land voor Washington, kreeg tussen 1998 en 2001 bijna 20 procent van de totale hulp van USAID. In de periode na 9/11 daalde dat bedrag tot de helft.

Oxfam zegt in een reactie dat er niets veranderd is aan het feit dat het extra ontwikkelingsgeld niet naar de landen gaat die de meeste hulp nodig hebben. Dat USAID meer geld beschikbaar stelt is goed, maar er moet ook extra geld voor de armste landen komen, aldus Oxfam. Irak en Afghanistan horen daar niet bij.

Todd Moss van het CGD relativeert de kritiek van Oxfam. De vraag was niet of de hulp aan Irak en Afghanistan is toegenomen, uiteraard is dat het geval. De vraag was of er iets is veranderd bij de ongeveer 120 andere landen die ook steun uit de VS ontvangen. En dat is niet het geval.

Volgens het rapport heeft er hooguit een minimale verschuiving plaatsgevonden naar islamitische landen. De tijd zal moeten uitwijzen of dit het begin van een trend is. Op dit moment is er geen sprake van een grootschalige en systematische verschuiving van fondsen. (JS/MM)