Structureel geweld bestaat nog altijd

Er zitten sprekende stukken bij over hoe te midden van de Oost-Congolese chaos toch vormen van regulering en dienstverlening overeind blijven, van statelijke en niet-statelijke actoren. Over het lot van de vele miljoenen Chinese boeren die van hun akkers verdreven worden door de industrialisering van hun land. Over hoe de taliban een product van de globalisering zijn.
Over hoe Colombia misschien op weg is om een normaal Latijns-Amerikaans land te worden. Over klimaatverandering en conflicten in het Zuiden. Over Soedan. 
Veel van die stukken hebben niveau. In die zin verschijnt in Vlaanderen niet elke dag zo’n boek. Wel rijst de vraag tot wie het zich richt. Door de verscheidenheid van aangesneden onderwerpen, elk met hun eigen jargon, wordt bij de lezer een grote bagage verondersteld. Ook is er de vraag naar de samenhang tussen al die stukken. Aan het slot formuleert Ruddy Doom enkele cruciale bedenkingen, maar die worden niet expliciet verbonden met de voorgaande stukken.
Doom verwerpt de stelling dat geweld als tegenmacht steeds verwerpelijk is: elke dag Mobutu-regime had ook zijn prijs. Hij stelt vast dat er tegenwoordig nog zelden wordt gesproken over “structureel geweld” dat voortvloeit uit de aard van ons economisch systeem. Dat maakt nochtans ook slachtoffers: minstens 12.550 Afrikanen vonden sinds 1988 de dood in de Middellandse Zee. Wat met de honderdduizenden slachtoffers van de hoge voedselprijzen? Doom klaagt aan dat geweld dezer dagen gereduceerd wordt tot fysiek geweld, onder andere omdat dat beter verkoopt op tv.
Doom koppelt onveiligheid aan kwetsbaarheid, mensen die door hun structurele achterstelling de greep op hun ontwikkelingskansen verliezen. In het Zuiden, maar ook bij ons: ouderen die hun weg in cyberspace niet vinden, arbeiders en laaggeschoolden die het kosmopolitisme bijna uitsluitend als een bedreiging ervaren, het racaille in de banlieues dat overgaat tot blind geweld…
Zonder bijsturing en management van de markt, stelt Doom, kom je bij de aanpak van die problemen niet veel verder dan gevelbepleistering en zullen mensen op diverse manieren op hun kwetsbaarheid blijven reageren: migratie, geweldsuitbarstingen, revolte, banditisme, religieuze verdwazing… Zo doet Doom toch een poging om ons een bril te geven om naar Noord en Zuid, conflict en ontwikkeling te kijken. Dat is wat we van deze éminence grise verwachten. Juist dit deel, waarin de vele draden worden bijeengebracht, had wat steviger gemogen.
Conflict en ontwikkeling. Overleven in de grensgebieden van de globalisering door Ruddy Doom (red.) is uitgegeven door Academia Press. 617 blzn. ISBN 978 90 382 1334 7.