Studenten lopen niet warm voor verkiezingen

De apathie en moedeloosheid die bij de studenten heerst, lijkt ook bezit te hebben genomen van de bevolking in het algemeen. Volgens de laatste onafhankelijke opiniepeilingen zal in Teheran 38 procent van de bevolking op 20 februari gaan stemmen, terwijl het gemiddelde voor het hele land op 45 tot 50 procent lijkt te gaan uitkomen, zegt Mohammad Reza Khatami, secretaris-generaal van de Islamitische Partij voor Participatie (IPP), de grootste hervormingsgezinde partij, en de broer van president Mohammad Khatami.

Ayatollah Seyyed Ali Khamenei, de hoogste geestelijke leider van het land die ook het laatste woord heeft over alle belangrijke politieke aangelegenheden, hamert erop dat het land nood heeft aan gezonde, vrije en wettige verkiezingen, met een hoge opkomst. Dat ontlokt bij de Iraanse studenten schampere commentaren. Waarom stelt hij zich niet zelf kandidaat en zorgt op die manier voor een hoge opkomst? spot de 21-jarige Ahmad Husseini, een student mijnbouwtechnologie.

Bij een aanzienlijk deel van de studenten aan de universiteit van Amirkabir zijn gelijkluidende kritieken te horen. Velen zijn verontwaardigd dat de Raad der Wachters, een niet-verkozen orgaan dat moet nagaan of nieuwe wetten in overeenstemming zijn met de islam en dat ook als verkiezingscommissie optreedt, bijna de helft van de hervormingsgezinde kandidaten voor de verkiezingen heeft geweerd. IPP-leider Mohammad Reza Khatami is één van hen.

De zet van de Raad der Wachters is de laatste episode uit een aanslepende machtsstrijd tussen hervormingsgezinden en conservatieven die de maatschappelijke ontwikkelingen in het land in verregaande mate verlamt. De hervormingsgezinden hadden de meerderheid in het parlement dat begin 2000 werd verkozen, maar via de Raad der Wachters slaagden de conservatieven erin alle belangrijke hervormingen tegen te houden. De regering van president Khatami introduceerde in augustus 2002 een nieuwe kieswetgeving om de invloed van de Raad der Wachters op dat vlak in te perken, maar ook die poging werd afgeblokt door de conservatieven.

Die frustrerende patstelling roept verzet op; de voorbije vier jaar waren erg onrustig, met de studentenprotesten van 2003 als hoogtepunt. Maar bij veel Iraniërs overheersen nu angst en berusting. Ze vrezen dat het politieke systeem in Iran plots in elkaar kan klappen en het land in chaos zal gestort worden. Lila Zirvandi, een studente geneeskunde, zegt dat gaan stemmen de beste remedie is om een dergelijke implosie te vermijden. Het geloof in verkiezingen als een instrument om de politiek in goede banen te leiden, is echter al gevaarlijk ver afgebrokkeld. In februari 2003 kwamen er voor de gemeentelijke verkiezingen maar 10 tot 15 procent van de stemgerechtigden opdagen.

Sommige studenten zien wel iets in een doelbewuste boycot van de verkiezingen om de machtsverhoudingen in het land te veranderen. We zijn alleen nodig om te gaan stemmen, meent Taymor Qaragozlou, een student Rechten. De politici misbruiken het mandaat dat ze krijgen. We willen niet langer gemanipuleerd worden, genoeg is genoeg. Maar een meerderheid van de studenten lijkt geen illusies meer te koesteren. Volgens Thamiyeh Hadavi, de vriendin van Qaragozlou en een studente aan de Allameh Tabatabaee-universiteit, zou zelfs een regimewissel in Iran niet veel goeds opleveren.

De regering probeert intussen het vertrouwen in het verkiezingsproces zelf op te krikken. Voor het eerst zouden de stemmen elektronisch moeten kunnen worden geteld. Bij de verkiezingen van 2000 lieten de resultaten van sommige grote kiesomschrijvingen maanden op zich wachten. Toen de voorlopige resultaten dan ook nog eens werden gecorrigeerd in het voordeel van de conservatieven, kwam het tot protesten in Teheran.