Te veel volk voor duurzame ontwikkeling

Dat staat in het nieuwe Population and Vital Statistics-rapport van de dienst Statistieken van de VN. De aanhoudend sterke aangroei van de bevolking in het Zuiden maakt het realiseren van de Millenniumdoelstellingen er bijzonder moeilijk, maar ook de streefdoelen van de klimaatakkoorden komen erdoor in het gedrang. Toch hoor je op het internationale forum bijzonder weinig over dit cruciale thema.
Volgens demografie-expert Ronald Schoenmaeckers van de Studiedienst van de Vlaamse Regering heeft dat te maken met de tegenstelling tussen de ontwikkelingslanden van de G77, die vooral meer financiering zoeken voor sociale projecten, en de westerse landen die geen zin hebben in meer financiële engagementen. Maar er is ook een diepe ideologische kloof op wereldschaal. ‘Er zijn landen die in elke verwijzing naar seksuele en reproductieve gezondheidszorg verkapte propaganda voor abortus zien en in elke vermelding van seksuele rechten een poging om homoseksualiteit te verspreiden. Tot die landen behoren de Verenigde Staten onder de regering-Bush, conservatieve moslimlanden en Vaticaanstad, maar ook EU-lidstaten als Polen en Malta. Door die verkrampte opstelling houden zij ook de financiering tegen van programma’s die een daling van de bevolkingsaangroei in de ontwikkelingslanden beogen, ook al weten we dat de toegang tot drinkwater of landbouwgrond nu al onder druk staan door bevolkingstoename.
Aan de andere kant heb je landen als Nederland en de Scandinavische landen, die mordicus in elke tekst de gewraakte termen willen opnemen.’ België, dat deel uitmaakt van de VN-Commissie over Bevolking en Ontwikkeling, neemt in de discussie een pragmatisch, haast technisch standpunt in. Schoenmaeckers, die samen met zijn Franstalige collega Serge Feld voor expertise zorgt in de Belgische delegatie: ‘Hoe belangrijk seksuele rechten ook zijn, ik begrijp dat Afrikaanse landen vandaag andere prioriteiten hebben. We moeten terug naar de centrale uitgangspunten van de Bevolkings- en Ontwikkelingsconferentie van Caïro (1994), waar empowerment van vrouwen en scholingskansen voor meisjes gezien werden als cruciale middelen om de noodzakelijke afremming van de bevolkingsaangroei te realiseren.’
De positieve evolutie van begin jaren negentig is in Afrika grotendeels stilgevallen, en in Niger bijvoorbeeld baart de gemiddelde vrouw nog steeds zeven kinderen. Tegelijk met hernieuwde inspanningen om de aangroei van de bevolking af te remmen, moet er veel meer aandacht gaan naar de snelle veroudering van de bevolking in de ontwikkelingslanden, vindt Schoenmaeckers. ‘Wie nog denkt dat ouderen in Afrika omkaderd en gerespecteerd worden door hun omgeving, heeft geen oog voor de ontreddering van traditionele structuren door de snelle verstedelijking.’ (gg)