"Terugkeer Srilankaanse vluchtelingen onveilig"

Vorige week keerden al zo’n 20.000 mensen terug naar hun huis. Volgens de autoriteiten verliep alles volgens plan en was de terugkeer geheel vrijwillig.
Batticaloa is een smeltkroes waar alle etnische bevolkinggroepen van Sri Lanka vertegenwoordigd zijn. De streek wordt sinds december geteisterd door geweld tussen regeringstroepen en Tamil-rebellen en heel wat mensen sloegen op de vlucht. In maart telde de regio meer dan 150.000 ontheemden. Zij werden opgevangen in scholen, buurthuizen en gastgezinnen. Dit had grote invloed op het dagelijks leven in het district. Tijdens de zwaarste gevechten moesten 325 scholen sluiten en bleven 135.000 leerlingen noodgedwongen thuis. Acht scholen zijn nog steeds gesloten.
De situatie begint nu langzaam te normaliseren en de Srilankaanse overheid wil de vluchtelingen terug naar huis sturen. Het leger speelt een sleutelrol bij de evacuatie. Voor het einde van deze maand moeten 34.000 mensen zijn teruggekeerd. In de tweede fase, die na 1 juni ingaat, zouden nog eens 60.000 mensen terug naar huis moeten.
De meeste vluchtelingen willen graag naar huis, maar ze maken zich zorgen over hun veiligheid, zegt het Centre for Policy Alternatives in Colombo. De terugkeerstrategie zou ook niet voldoen aan de internationale normen. Het VN-Kinderfonds Unicef en het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) hebben er bij de overheid op aangedrongen een stap-voor-stap-benadering toe te passen en de risico’s goed in te schatten.
Natascha Paddisson van Unicef zegt dat er zorgen bestaan over het gebrek aan onderwijs en sanitaire voorzieningen. Ook zouden kinderen in de regio het risico lopen te worden geworven als soldaat.
De huidige kritiek is mild vergeleken bij de reactie van de VN in maart, toen de regering 15.000 mensen in Vaharai, in het noorden van Batticaloa terugstuurde. De UNHCR sprak toen over “gedwongen terugkeer”. Het Inter Agency Standing Committee (IASC) verspreidde, tot ongenoegen van de regering, folders in kampen waarin de vluchtelingen gewezen werden op hun rechten.
Hulpverleners noemen de huidige terugkeerstrategie ‘ad hoc’. “Wij kunnen niet werken in de gebieden waar de vluchtelingen nu naar terugkeren, omdat de veiligheidstroepen zeggen dat het onveilig is. Dat is vreemd, als je ziet dat al deze burgers wel teruggaan”, zegt Rukshan Fernando van de Law and Society Trust.
Het leger zegt dat de Verenigde Naties en andere organisaties toegang hebben tot de gebieden. “Ze kunnen alleen niet terecht op plaatsen waar de volgende fase van de terugkeer zich op richt, omdat we die gebieden eerst veilig moeten maken”, zegt brigadier Samarasinghe.