Thais-Birmese stuwdam kan leiden tot wateroorlog

De Thaise nationale elektriciteitsmaatschappij EGAT maakte deze maand bekend Birma te zullen helpen bij de aanleg van de Hat Gyi-dam, zonder enig gewag te maken van de mogelijke problemen die daarmee gepaard kunnen gaan. De dam is de eerste van vijf dammen die EGAT en de Birmese militaire junta willen bouwen in de rivier Salween.

Milieudeskundigen en mensenrechtenactivisten zetten echter vraagtekens bij de plannen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de verplichte milieueffectrapportage, waarin de schade berekend kan worden die de dam veroorzaakt in de Birmese staat Karen, aan de grens met Thailand?

Volgens milieugroepering ‘Salween Watch’ kenmerkt het mega-project zich door geheimzinnigheid rond de besluitvorming. Anderen beweren dat de instabiliteit in de regio – waar het Birmese leger een conflict uitvecht met rebellen van de Nationale Unie van Karen (KNU) - een degelijke milieueffectrapportage hinderen. Het is vrijwel onmogelijk om een goede inschatting van de schade voor de plaatselijke bevolking te maken, zegt Sai Sai, coördinator van Salween Watch. Het militaire apparaat zal zich bemoeien met elke openlijke poging om informatie te verzamelen.

Het Birmese leger heeft in de regio een dusdanige slechte mensenrechtenreputatie, dat duizenden inwoners van Karen de afgelopen jaren naar Thailand vluchtten. Niet alleen plaatselijke, maar ook internationale milieuorganisaties zijn bezorgd over de plannen voor de waterkrachtcentrale. Earthrights International vreest dat voor de aanleg van de Hat Gyi-dam dorpen afgebroken zullen worden en dat gebruikt gemaakt zal worden van dwangarbeid. Daarnaast zullen militairen waarschijnlijk hun invloed in het gebied vergroten.

De 2.800 kilometer lange rivier Salween is de laatste in Zuidoost-Azië die nog vrijwel onaangetast is. Als het gaat om het belang voor de
regio, dan is de rivier bijna even belangrijk als de 4.880 kilometer lange Mekong. De Salween ontspringt even als de Mekong in Tibet en stroomt door China, Birma en Thailand naar de Andaman Zee.

China aast al op exploitatie van de bovenloop van de rivier, net zoals dat eerder gebeurde bij de Mekong. Peking wil dertien dammen bouwen in de Salween. De constructie van deze dammen in de rivier Nu, zoals de Salween in China heet, is nog niet begonnen vanwege protesten. De ontwikkelaars van de dam deden hun zaak bovendien geen goed door een rookgordijn op te trekken rond de milieueffectrapportage.

Stroomafwaarts zullen dammen in de Salween leiden tot het verdwijnen van bossen, wilde dieren, visserij en het bijzondere rotsachtige landschap, zegt Luntharimar Longcharoen van de groepering Towards Ecological Recovery and Regional Alliance (TERRA), een organisatie die zich inzet voor natuurbescherming in de regio.

Het Thaise staatselektriciteitsbedrijf EGAT lijkt zich echter niet te bekommeren om de negatieve bijeffecten van het project. Goedkope energie uit Birma is het eerste belang van het bedrijf. Thailand verbruikt 1.448 kilowattuur (kwh) elektriciteit per persoon. Dat is veel meer dan in buurlanden als China (827 kwh), Vietnam (286 kwh) of Birma (68 kwh).

In het voortraject naar de overeenkomst ondervond EGAT in Thailand weinig weerstand, zegt Luntharimar. Maar dat is aan het veranderen. De Hat Gyi-dam heeft nu de volle aandacht van milieuactivisten in Thailand. Daarnaast heerst onvrede over de geheimzinnigheid waarmee EGAT te werk gaat en het gebrek aan eerlijk onderzoek naar de gevolgen van de dam. (JS)