Top bezegelt onenigheid over Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone

De besprekingen over het heikele thema, dat officieel niet op de agenda stond, duurden zaterdag voort nadat de topbijeenkomst eigenlijk al afgerond had moeten zijn; sommige staatshoofden waren al naar huis vertrokken.

De slotverklaring biedt voor elk wat wils. Volgens de Argentijnse buitenlandminister Rafael Bielsa geven de vier eerste paragrafen over de FTAA het standpunt weer van de VS, Canada, Mexico en 26 landen uit Latijns-Amerika en de Cariben. Die willen de onderhandelingen gewoon verder zetten.

Daarna volgt een pararaaf waarin de vijf uitgesproken tegenstanders van die optie – Venezuela, Paraguay, Uruguay en de zwaargewichten Brazilië en Argentinië – stellen dat “de voorwaarden niet vervuld zijn om tot een evenwichtig en eerlijk vrijhandelsakkoord te komen, met markttoegang die niet gehinderd wordt door subsidies en marktverstorende praktijken.” De vijf landen benadrukken ook dat een akkoord rekening moet houden met de belangen van alle partners, en ook met de ontwikkelingsverschillen tussen en de uiteenlopende omvang van de partners. De voorbije jaren verweten ze met name de VS daar niet gevoelig voor te zijn.

Een derde passage over de FTAA bevat een Colombiaans initiatief: dat land stelt voor de technische onderhandelaars – dus niet de ministers – bijeen te roepen om de situatie te evalueren en aanbevelingen uit te werken. Die bijeenkomst zou er komen na de ministertop van de Wereldhandelsorganisatie, volgende maand in Hongkong.

De Pan-Amerikaanse vrijhandelszone is een Amerikaans stokpaardje, maar in Mar Del Plata was het Mexico dat het voortouw nam bij een poging om een doorbraak te forceren in de vastgelopen onderhandelingen. Volgens de Mexicaanse president Vicente Fox is vrijhandel het beste wapen tegen armoede. Hij vindt dat er een akkoord moet komen, zelfs als sommige landen in de regio weigeren mee te doen.

De hevigste tegenstand kwam van de Venezolaanse president Hugo Chávez, die oordeelt dat de plannen voor de FTAA voorgoed begraven horen te worden. Hij vertolkte die mening ook op een tegentop van linkse partijen en actiegroepen die ook in Mar del Plata plaatsvond. De slotverklaring van die tegentop roept op meteen en definitief een einde te maken aan de FTAA-onderhandelingen. De tegenstanders vrezen dat de vrijhandelszone vooral in de kaart zal spelen van multinationale bedrijven en een sociaal bloedbad zal aanrichten in de arme landen.

De presidenten van Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay klonken minder radicaal, maar stelden dat het geen zin heeft verder over regionale vrijhandel te discussiëren net voor een belangrijke topconferentie over wereldwijde handelsliberalisering. Volgens de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva zal het debat over de economische integratie van het westelijk halfrond duidelijker worden als de Wereldhandelsorganisatie in december in Hongkong haar onderhandelingsronde weer op de rails heeft gezet. Dat is volgens Lula alleen mogelijk als de rijke landen de invoer van landbouwproducten uit het Zuiden vergemakkelijken en oneerlijke subsidieregelingen afschaffen.

Het gepoker over de FTAA overschaduwde het hoofdonderwerp van de top: het scheppen van werkgelegenheid om de armoede terug te dringen en de democratie te versterken. De 34 deelnemende landen – alle landen van het westelijk halfrond behalve Cuba – hebben een verklaring en een actieplan goedgekeurd over de creatie van meer behoorlijke arbeidsplaatsen. In de slotverklaring van de top staat ook dat economische groei niet volstaat om voldoende en degelijke werkgelegenheid te scheppen.

De 34 staats- en regeringsleiders keurden verder ook verklaringen goed over de situatie Haïti, Bolivia, Nicaragua en Colombia, en over de onderhandelingen in de schoot van de Wereldhandelsorganisatie. De Riogroep, 18 landen uit Latijns-Amerika en de Cariben, beloofden zich verder te willen inzetten voor de ontwikkeling van Haïti nadat er in dat land verkiezingen zijn gehouden. (PD)