Tovenaar zkt. job

door  Zeventien jaar had Ghamar Moshiri in Iran in een ziekenhuis gewerkt voor ze in 2002 in België het vluchtelingenstatuut kreeg. Moest ze nu opnieuw verpleegkunde gaan studeren? ‘Nederlands leren en je diploma laten erkennen’, kreeg ze op de VDAB te horen. Dus schreef Ghamar zich in voor taalles en liet ze haar diploma verpleegkunde uit Iran opsturen.
De Vlaamse overheid –bevoegd voor onderwijs– erkende het diploma en Ghamar ging op zoek naar een baan als verpleegster. Mét succes. Vandaag werkt ze in de operatiekamer van het AZ VUB Jette, met een contract voor onbepaalde duur. Ghamar is opgelucht dat ze op haar 43ste en als buitenlandse in België nog een job op niveau heeft kunnen vinden. ‘Ik wilde graag werken, maar dan wel als verpleegster.
Ook in Iran heb ik in de operatiekamer gewerkt. Een operatie is een operatie, al zijn de technieken in België wel anders. Maar ik doe mijn best om elke dag beter te worden. Ook de namen van alle instrumenten heb ik in het Nederlands moeten leren. Het is moeilijk, mijn taalbeheersing is nog niet perfect, maar het gaat. Ik ben vooral mijn collega’s uit het ziekenhuis heel dankbaar, iedereen is heel aardig en hulpvaardig. Ik wens alle hooggeschoolde buitenlanders dezelfde kansen toe die ik hier heb gehad.’  
Vandaag arts, morgen poetsvrouwWie in Vlaanderen een buitenlands diploma wil laten erkennen, moet aankloppen bij het Nationale Academische Erkenning- en InformatieCentrum (NARIC), een kleine afdeling binnen het departement Onderwijs. Benodigde documenten: een beëdigde vertaling van het diploma, het gedetailleerd studieprogramma en de stageverslagen, én een kopie van de thesis. Na telkens twee adviezen van Vlaamse hogescholen of universiteiten kan NARIC het buitenlands diploma de ‘academische gelijkwaardigheid’ toekennen. ‘Vorig jaar zijn er 914 aanvragen ingediend, 583 zijn goedgekeurd.
Dat is bijna twee op drie’, zegt Daniël De Schrijver, die samen met Lut Vleeracker NARIC coördineert. ‘De aanvragen blijven jaar na jaar stijgen. Begin jaren tachtig ging het nog om een paar honderd dossiers en toen werkte hier maar één persoon. Vandaag zijn we met tien.’ Wanneer ergens een nieuw conflict uitbreekt, merkt NARIC dat onmiddellijk aan de aanvragen uit die regio.
‘Maar niet alleen vluchtelingen vragen de academische erkenning aan. Ook Belgen die in het buitenland hebben gestudeerd en buitenlanders die in het kader van hun relatie naar België zijn verhuisd, behoren tot de typische dossiers.’ De meeste aanvragers –zowat 1 op 4– komen uit Oost-Europa. Vleeracker: ‘Het gaat vooral om ingenieurs uit Rusland en Roemenië. Die krijgen bijna altijd een erkenning, net als filologen uit Rusland en Polen.’
Ook verpleegsters uit Congo en de Filippijnen en economen uit Marokko krijgen doorgaans zonder probleem de academische gelijkwaardigheid. Veel moeilijker ligt dat voor juristen en artsen. Vleeracker: ‘Het probleem is dat hun wetgeving vaak volledig verschilt van de Belgische. Meestal moeten buitenlandse juristen hier eerst nog een extra jaar studeren om de Vlaamse graad te behalen. Buitenlandse artsendiploma’s worden maar zelden onmiddellijk erkend, om allerlei redenen. De Russische opleiding geneeskunde bijvoorbeeld is een jaar korter dan in België.
Na een plaatsingsexamen moeten buitenlandse artsen meestal nog een of meerdere jaren studeren vooraleer ze een Vlaams diploma krijgen. Ook al hebben ze in hun thuisland soms al relevante beroepservaring opgebouwd. Heel wat Russische artsen gaan uiteindelijk onder hun niveau werken, soms zelfs als poetsvrouw.’
Aziatische artsen hebben nog een bijkomend probleem. Vleeracker: ‘Zij hebben vaak een specifieke opleiding zoals accupunctuur of alternatieve geneeskunde gevolgd. Ginder zijn dat artsen maar hier mogen ze zelfs niet deelnemen aan het plaatsingsexamen, omdat ze geen wésterse geneeskunde hebben gestudeerd. Zelfs Afrikaanse tovenaars doen wel eens een aanvraag voor academische erkenning maar uiteraard krijgen zij geen goedkeuring. In hun cultuur zullen ze wel nuttig zijn, maar hier hebben ze weinig mogelijkheden.’
De laatste jaren kreeg NARIC opvallend veel aanvragen over Indiase en Pakistaanse diploma’s bachelor en master of arts. Vleeracker: ‘Dat was verdacht. Alsof iedereen daar kunst heeft gestudeerd. Als de aanvragers met moeite kunnen lezen en schrijven maar toch een diploma hoger onderwijs voorleggen, kun je je vragen beginnen stellen.
Ook bij Russische en Chinese diploma’s hebben we wel eens vermoedens over fraude maar het is zeer moeilijk om die te bewijzen. Op een recente internationale studiedag over academische erkenning werd nog gewaarschuwd voor fraude met Russische diploma’s: zowat tien procent zouden vervalsingen zijn.’ 

Nietsdoen

Een academische erkenning is niet altijd een noodzakelijke voorwaarde voor een job. Enkel voor een job bij de overheid of in het onderwijs en voor gereglementeerde beroepen zoals architect of psycholoog is een erkend diploma noodzakelijk. Omgekeerd biedt de academische erkenning geen garantie op een job. Acht jaar universiteit achter de rug, een diploma economie én een doctoraat op zak, vier boeken geschreven en toch is de Russische Olga Antipova in België al twee jaar werkloos. Antipova is getrouwd met een Belgische man en spreekt vrij vlot Nederlands.
‘Mijn Russisch diploma economie is intussen officieel erkend. Momenteel loopt een procedure om ook mijn doctoraat te laten erkennen. Maar een geschikte job vinden, dat blijft moeilijk. Voor mij is het belangrijk dat ik niet eender wat aanneem. Ik wil een goede job. Als je 22 bent, kan je op een lage positie beginnen maar die tijd heb ik niet, ik ben nu 43 jaar. Ik zou graag als economist of manager aan de slag gaan in een internationale firma. Als ik geen werk vind, ga ik misschien zelf een kleine zaak openen. Ik kan niet blijven nietsdoen.’
‘Werk vinden is afhankelijk van heel wat factoren. Ook de kennis van het Nederlands en vakjargon, sociale omgangsvormen, hedendaagse technologische ontwikkelingen en ICT-vaardigheden zijn belangrijke elementen bij het solliciteren’, zegt Katrien De Bruyn van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, een onafhankelijke organisatie die opkomt voor de rechten van vluchtelingen. Vluchtelingenwerk heeft een handige brochure opgesteld waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe buitenlanders een academische erkenning kunnen aanvragen. De organisatie geeft ook advies en begeleiding aan allochtonen die in het Vlaams hoger onderwijs willen studeren.
De Bruyn: ‘We zien vaak dat vluchtelingen die een erkenning hebben gekregen toch niet de job vinden die past bij hun opleidingsniveau. Ze beslissen dan om verder te studeren. Dat geeft hen extra kansen op de arbeidsmarkt. De vraag is dan ook zeer groot.’  www.vluchtelingenwerk.be