Trekt WK voetbal vrouwenhandelaars aan? (*)

Volgens de campagne Stop 2010 Human Trafficking in Zuid-Afrika zullen honderdduizend vrouwen het slachtoffer worden van vrouwenhandelaars en in de seksindustrie terechtkomen tijdens het wereldkampioenschap voetbal. De campagne is een initiatief van een alliantie van christelijke ngo’s.

Chandré Gould, onderzoeker van het Instituut voor Veiligheidsstudies (ISS), een Afrikaanse denktank, zegt dat cijfers zwaar overdreven zijn. Hij schreef het boek ‘Selling Sex in Cape Town’ over de seksindustrie in Kaapstad. “Bij het vorige wereldkampioenschap in 2006 was verwacht dat veertigduizend vrouwen naar Duitsland gebracht zouden worden voor seksuele doeleinden. De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) heeft geen toename van de mensenhandel vastgesteld tijdens het evenement en besloot dat het aantal van veertigduizend slachtoffers ongegrond was. Er is evenmin bewijs dat er een link is tussen grote sportevenementen en mensenhandel.”

“We weten niet wat er gaat gebeuren in Zuid-Afrika maar er is geen reden om aan te nemen dat de situatie anders zal zijn dan in Duitsland. Er zullen zes keer minder bezoekers in Zuid-Afrika zijn dan bij het WK in 2006, maar toch voorspellen sommigen dubbel zoveel slachtoffers van mensenhandel.”

Overschat

Het algemene probleem van de mensenhandel wordt  overschat, zegt Gould. “Veel mediaberichten zijn gebaseerd op onwaarschijnlijke cijfers die steunen op ontoereikende gegevens die in rapporten worden herhaald. Unicef bijvoorbeeld herhaalde in 2005 een bewering dat de mensenhandel begon te concurreren met drugs- en wapenhandel en dat ze meer dan 10 miljard dollar aan opbrengsten zou genereren. Als je kijkt waar dat cijfer vandaan komt, dan stel je vast dat het om een vergissing ging van iemand die achter een bureau zat bij het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. De vergissing wordt steeds opnieuw herhaald omdat het een geloofwaardig cijfer lijkt en de media gek zijn op cijfers.”

Onderzoeksjournalist Mark Thomas, van het nieuwsmagazine Noseweek, trekt Goulds stelling in twijfel. Hij heeft zelf onderzoek gedaan naar de Zuid-Afrikaanse seksindustrie en geeft toe niemand echt weet hoeveel geld er in de mensenhandel precies omgaat. “Maar het is fout om zomaar een voorgesteld cijfer van de hand te wijzen.”

“Geen enkele bron heeft met zekerheid gezegd dat de jaarlijkse opbrengst 10 miljard dollar bedraagt. De VN, de Raad van Europa, het IOM en verscheidene organisaties tegen mensenhandel zeggen allemaal dat het ‘naar schatting jaarlijks tussen 5 en 9 miljard dollar per jaar opbrengt.’”

Geen toename

Volgens Gould heeft geen enkel onderzoek de laatste tien jaar een stijging in vrouwenhandel naar Zuid-Afrika aangetoond. In zijn eigen onderzoek, gepubliceerd in 2008, vond hij 1209 sekswerkers in Kaapstad, waarvan er 964 in bordelen werkten en 245 op straat.

Van de 164 geïnterviewde personen vond Gould acht gevallen van “vrouwen die mogelijk het slachtoffer van mensenhandel waren. De bordeeleigenaars met wie we spraken, zeiden dat hun klanten niet geïnteresseerd waren in buitenlandse vrouwen.”

Mark Thomas ontmoette echter bij zijn onderzoek vorig jaar in Kaapstad “veel vrouwen die het slachtoffer van mensenhandel waren geweest.” “Voor één verhaal sprak ik met 24 vrouwen uit Nigeria, Kameroen, Zimbabwe, Rwanda, Oeganda, Kenia en Zambia. Ik vond die al na twee weken onderzoek.”

Niet uit vrije wil

Maar “niet alle vrouwen in de Zuid-Afrikaanse seksindustrie komen uit de mensenhandel”, zegt Malies Richter, onderzoeker naar gedwongen migratie aan de Universiteit van Witwatersrand in Johannesburg. “Velen van hen komen uit Zimbabwe of de Democratische Republiek Congo als economische migranten en uit vrije wil. Ze zien het niet als iets wat ze voor de rest van hun leven gaan doen maar als een manier om wat geld te verdienen dat ze mee naar huis kunnen nemen.”

Mark Thomas is het ook daar niet mee eens. “Er moet geen wapen op je hoofd gericht zijn om gedwongen te worden iets te doen wat je niet wil. De vrouwen die ze vermeldt, kwamen misschien niet uit de mensenhandel maar ze werden in de seksindustrie gedwongen, zoals wordt aangetoond door het feit dat ze het als de enige manier zien om geld te verdienen. Velen van hen doen dit werk niet uit vrije wil.”



(*) Dit is een bijdrage in een reeks van berichten naar aanleiding van het WK voetbal in Zuid-Afrika. De reeks loopt tot 4 juni, een week voor het begin van het toernooi.