Tuinieren in een vrouwvriendelijke gevangenis

In de bungalows zitten ramen die zonlicht binnenlaten en ze hebben een veranda waar de vrouwelijke bewoners met elkaar kunnen kletsen als ze de planten water geven. In de tuin zitten bewoners te haken of te naaien.

In de Vrouwengevangenis van Davao op de zuidelijke Filipijnen, ook wel het ‘Sprankje Hoop Dorp’ genoemd, zijn geen cellen. “Het is hier mooier dan in mijn eigen dorp”, zegt Chona, die verdacht wordt van illegaal drugsbezit. Ze is een van de 131 vrouwen die wachten op een veroordeling, een proces dat vanwege het trage justitiesysteem op de Filipijnen jaren kan duren. Chona zit al acht maanden vast.

Moeders

Overdag kunnen de vrouwen zich vrij bewegen op het gevangenisterrein van 5400 vierkante meter. Ze houden zich bezig met projecten om te voorzien in hun levensonderhoud. ‘s Avonds mogen ze bezoek ontvangen en ‘s nachts trekken ze zich terug in de bungalows.

Op het terrein staan twintig bungalows. Ze hebben allemaal een eigen badkamer en de ramen zijn bedekt met muskietenschermen. In elke bungalow slapen elf tot dertien vrouwen op matjes.

“We moesten de matrassen verwijderen vanwege luizen”, zegt Jasmine Baclay van de gezondheidsdienst. Sinds de vrouwen op matjes slapen, nam het aantal kwalen onder de vrouwen sterk af,” zegt ze. “Onze gevangenis is een van de weinige waar geen tuberculose voorkomt.”

Omdat 93 procent van de gedetineerden moeder is, is er ook een ruimte om borstvoeding te geven. Die ruimte wordt tegelijk gebruikt om kinderen te ontvangen. Kinderen tot vijftien jaar mogen bij hun moeder blijven slapen.  

“De bezoeken worden gepland, maar zo kunnen de gedetineerden ook in detentie moeder zijn”, zegt Grace Taculin, hoofdinspecteur van de gevangenis. De vrouwen zijn hier niet bang dat hun kinderen getraumatiseerd raken als ze hun moeder in de gevangenis zien”, zegt Taculin. “De kinderen vinden het ook niet eng om hier te komen, er is veel ruimte om te spelen.”

Overvolle gevangenissen

De omstandigheden in de gevangenis hebben grote invloed op de levenskwaliteit van de vrouwelijke gedetineerden. “De haaknaalden, potten en stenen in de tuin zouden in andere gevangenissen als smokkelwaar beschouwd worden. Maar we hebben hier nog geen vechtpartijen gehad tussen gedetineerden. Veel van deze vrouwen zijn geen geharde criminelen. Ze zitten hier vanwege diefstal of drugsbezit. Als je ze ernaar vraagt, zeggen ze dat ze zich daarmee hebben ingelaten om geld te verdienen en hun kinderen te kunnen verzorgen.”

Van de 131 gedetineerden worden er 98 verdacht van drugsbezit of drugssmokkel. Daarop staat maximaal zes jaar cel. Sommige vrouwen zitten al bijna zo lang vast voordat hun zaak eindelijk voorkomt. Vijftien vrouwen zitten vast voor fraude of het verzilveren van valse cheques, dertien voor beroving of diefstal, drie voor doodslag en twee voor moord.

Gevangenissen op de Filipijnen zitten vaak overvol en zijn niet berekend op de noden van moeders. “De meeste gedetineerden moeten gedwongen in de gevangenis blijven, omdat ze een borgtocht niet kunnen betalen. Dus rotten ze er letterlijk weg”, zegt Adoracion Avisado, een voormalige rechter die nu directeur is van het Transformative Justice Institute (TJI). Deze niet-gouvernementele organisatie was betrokken bij de bouw van de nieuwe vrouwengevangenis in Davao.
 
Voordat de vrouwen naar ‘Sprankje Hoop’ gingen, in maart 2007, zaten veel van hen in de oude Vrouwengevangenis van Davao. Daar deelden dertig tot veertig vrouwen een cel en toilet. Per vier vrouwen was er één slaapbank.
 
“Hoe kun je mensen onder dergelijke inhumane omstandigheden rehabiliteren?”, zegt Avisado. “Vrouwen hebben andere behoeften dan mannen. We konden deze vrouwen - meestal moeders - niet in deze omstandigheden laten. Familieleden schaamden zich om op bezoek te komen en de moeders zagen hun kinderen niet”, zegt Avisado.

De 46-jarige Christina Lim, die al vier jaar vast zit voor het gebruik van crack en cocaïne, zegt dat er in de oude gevangenis amper ruimte was. “Je kon je amper bewegen of zelfs ademhalen. We waren zo opgefokt dat we elkaar om een kleinigheidje al naar de keel vlogen.”

In ‘Sprankje Hoop’ maakt ze tassen van touw. Daarmee verdient ze 2,60 euro per tas. Dat inkomen gebruikt ze om haar vijf kinderen te ondersteunen. “Ik hou van de sfeer hier. Ik droom er nog steeds van om vrij te komen. Maar nu ik hier zit, kan ik er maar beter het beste van maken.”