Turf in Spaanse draslanden staat in brand

De Spaanse draslanden staan alarmerend droog. In het nationale park Tablas de Damiel, deel van de Unesco-biosfeer, staat de turf in de ondergrond in brand. De Europese Unie heeft Spanje om uitleg gevraagd.

Niet alleen de rook maar ook de geur is ondraaglijk. Het lijkt alsof er iets verbrand wordt dat niet hoort te branden. En dat is ook zo. Turf, de rijke bodem die zich gedurende duizenden jaren gevormd heeft, staat in brand in dit nationale park in de regio La Mancha, middenin het Spaanse binnenland.

Voor plaatselijke ecologisten komt het niet als een verrassing. De brand bewijst hoe verdroogd de draslanden zijn, zeggen ze. Van de twee rivieren die het park van water voorzien, is er een, de Guadiana, in 1986 al opgedroogd. De andere stroomt alleen in de winter als het geregend heeft. De oorzaak: duizenden putten die water aftappen om de landbouwambities van de regio te voeden.

Verdroogd land

De 81-jarige Julio Escuderos is geboren in het park en woont er nog steeds. Hij verdiende goed zijn boterham als visser, met zijn sloep zeilde hij tot zijn huis. Met de rieten manden die nu als decoratie in zijn huis hangen, ving hij zoetwaterkrabben.

Zijn ouders kweekten meloenen, granaatappels en tomaten in de zomer – in de winter stond er te veel water. Men kan zich vandaag moeilijk voorstellen dat de velden ooit onder water hebben gestaan.

Escuderos kijkt over het verdroogde land rond zijn huis en vertelt ons hoe het vroeger was. “’s Nachts kon je naar kikkers en vogels aan het water zitten luisteren, zoveel geluiden, nu is het stil”, zegt hij.

Noodwerken

Parkwachter Alejandro Rodríguez Barbero neemt ons mee om vogels te gaan spotten. Maar veel soorten zijn er niet – kraanvogels in de verte, eenden en een eenzame gans in het weinige water dat nog over is. Dit is normaal de ideale tijd van het jaar om trekvogels te observeren.

Arbeiders voeren noodwerken uit om het vuur te stoppen. Ze graven de grond op en maken hem compacter. De regering is van plan water uit een nabijgelegen reservoir aan te voeren om de brandende grond nat te maken .

In zijn kantoor in Madrid legt José Jiménez, hoofd van de Nationale Parken in Spanje, uit dat de overheid ook maatregelen op langere termijn neemt. “We kopen grond rond het park op om te vermijden dat het water wordt gebruikt en we hebben ook een plan om landbouwers te compenseren als ze stoppen met irrigeren en overschakelen op gewassen die niet veel water nodig hebben.”

Landbouwproblemen

Ecologisten zeggen dat de overheid haar hele waterbeleid moet aanpassen. José Manuel Hernández, van de groep Ecologisten in Actie, zegt dat Spanje al te lang zijn water slecht beheerd heeft en grootschalige land- en wijnbouw in La Mancha heeft aangemoedigd.

Hij gooit geen steen naar de landbouwers zelf. “De landbouwers hebben alleen de aanbevelingen van de regionale regering opgevolgd, die al meer dan twintig jaar irrigatie aanmoedigt. Ook nu nog gaat de irrigatie door, ook al zeggen ze het tegenovergestelde, en dus blijft er een tekort aan water.”

Jesús de Juan leidt een campagnegroep Water voor Leven, die duizenden landbouwers in La Mancha vertegenwoordigt. “De landbouwer in La Mancha weet hoe belangrijk water is, hij weet dat we zonder water het gebied zullen moeten verlaten omdat we hier niet meer kunnen wonen.”

Hij vraagt een oplossing die ook rekening houdt met de mensen die het land bewerken. “De ecologisten hebben gelijk wanneer ze zeggen dat de landbouw gevolgen heeft voor de Tablas de Daimiel. Maar ik zou ecologisten willen vragen wat er eerst komt: ecologie of mensen? Als ecologie eerst komt: prachtig. We moeten dan alleen iets vinden voor de tweehonderd- tot driehonderdduizend mensen die niet meer op deze grond kunnen wonen.”