Twee presidentes in enorme schaduw van voorganger

Cristina Fernández is president van Argentinië sinds december 2007, Dilma Rousseff nam begin dit jaar het roer over in Brazilië. Beiden moeten ze “concurreren met hun voorgangers, twee zwaargewichten”, zegt de Braziliaanse politicologe Mónica Hirst van de Universiteit Torcuato Di Tella in Argentinië.

Hun politieke parcours was verschillend maar de impact van hun voorganger verbindt hen. Zowel Fernández, van de centrumlinkse vleugel van de peronistische Partido Justicialista, als Rousseff, van de linkse Arbeiderspartij, werd voorafgegaan door een zeer populaire, mannelijke president, die hen zelf als opvolger had aangeduid.

Néstor Kirchner, die ook Fernández’ man was en in oktober vorig jaar overleed, was op het einde van zijn mandaat populair bij 70 procent van de Argentijnen. Luiz Inácio Lula da Silva vestigde een record in Brazilië door na twee opeenvolgende mandaten een populariteitsscore van 87 procent te halen.

Op 31 januari ontmoeten beide presidentes elkaar in Buenos Aires. Dat gebeurt in het kader van de eerste buitenlandreis van Rousseff.

Michelle Bachelet

Argentinië en Brazilië samen tellen 233 miljoen inwoners, 60 procent van de bevolking van Zuid-Amerika. Het zijn de grootste twee economieën in Zuid-Amerika en dus ook de belangrijkste twee partners in de Mercosur, het Zuid-Amerikaanse handelsblok, waartoe ook Paraguay en Uruguay behoren en straks ook Venezuela.

Hirst is ervan overtuigd dat de relaties tussen de twee grootste landen van de Mercosur sterker zullen worden met de twee vrouwen aan het roer. “Het zijn twee vrouwen van dezelfde generatie, met een groot politiek engagement, er zal een chemie ontstaan die een goede samenwerking mogelijk maakt, zonder onderlinge concurrentie, een samenwerking die de bilaterale relaties overstijgt.”

Hirst vindt het alleen jammer dat de Chileense Michelle Bachelet niet langer president is. Ze leidde haar land van 2006 tot 2010 en staat nu aan het hoofd van het VN-vrouwenagentschap. “Het zou een fantastisch ABC zijn, onder vrouwelijk commando. Misschien gebeurt het alsnog, als Bachelet opnieuw president wordt.” De Chileense eindigde haar mandaat met een populariteit die dicht bij die van Lula lag.

Vrouwenagenda

Volgens de Argentijnse expert Natalia Gherardi, directeur van de Equipo Latinoamericano de Justicia y Género, biedt het dubbele vrouwelijke presidentschap “een uitstekende kans om de kwaliteiten van vrouwelijk leiderschap te tonen en op een gecoördineerde manier samen vooruitgang te boeken op de vrouwenagenda.” Maar eerst moet er in elk van beide landen een consistent genderbeleid zijn en op dat vlak hebben Fernández en Rousseff een lange weg af te leggen: “ze moeten veel diepgewortelde stereotiepen doen verdwijnen.”

Beide presidentes zijn zich bewust van die hoge verwachtingen. Toen Rousseff pas verkozen was, belde Fernández haar om haar te feliciteren: “Welkom in de club van de gendercollega’s”, zei de Argentijnse president.

Beide vrouwen hebben te maken met klassieke vooroordelen: als een vrouwelijke leider zich koket gedraagt, riskeert ze als frivool te worden bestempeld, als haar toon zacht is, kan als zwak worden beschouwd, als ze hard is, zal men haar een iron lady noemen. Fernández kreeg al vaak de kritiek dat ze te veel aandacht besteedt aan haar uiterlijk, Rousseff net dat ze dat weinig doet.