Ugandese vredesbesprekingen weg uit Sudan?

De vredesbesprekingen tussen de Ugandese regering van president Yoweri Museveni en de rebellenbeweging LRA van Joseph Kony, die in Zuid-Sudan plaatsvonden, werden vlak voor Kerstmis afgebroken en zouden op 28 februari worden hervat. Maar de delegatie van het Verzetsleger van de Heer zegt nu dat ze niet naar Sudan zal terugkeren.
De rebellen klagen dat ze niet meer welkom zijn in het zuiden van Sudan na een toespraak van de Sudanese president Omar al-Bashir. Die had er bij de rebellen op aangedrongen om tot vrede te komen, anders zouden zij met het Sudanese leger te maken krijgen. De meeste LRA-rebellen hebben hun basis in het zuiden van Sudan, vanwaar ze sinds 1986 aanvallen uitvoeren op het Ugandese regime van president Museveni.
Het Verzetsleger van de Heer wil nu de vredesonderhandelingen voortzetten in Kenia of Zuid-Afrika, landen die de rebellenbeweging als neutraal beschouwt. Maar die kans lijkt klein. Kenia liet alvast weten dat het niet bereid is om de rol van gastheer van Sudan over te nemen. En de woordvoerder van de Zuid-Afrikaanse minister van Buitenlandse Zaken zei vorige week aan IPS dat hij geen weet heeft van een verzoek tot bemiddeling.
Siphamandra Zondi, programmadirecteur voor Afrika aan het Instituut voor Globale Dialoog in Johannesburg, zegt dat het “oneerlijk zou zijn om de onderhandelingen van de SPLM weg te trekken”. SPLM staat voor de Sudanese Volksbevrijdingsbeweging, een voormalige rebellenbeweging in Sudan die in 2005 een vredesverdrag met president al-Bashir sloot en in de regering werd opgenomen. De SPLM speelt een leidende rol in de bemiddeling bij de Ugandese vredesbesprekingen.
„Tenzij de SPLM beslist om zich uit het vredesoverleg terug te trekken of bij andere landen aandringt om de rol van bemiddelaar over te nemen, zie ik geen reden waarom het vredesoverleg uit Sudan weg moet”, meent Zondi. „Er is geen enkele aanwijzing dat de bemiddeling van de SPLM niet werkt. Zij begrijpen als geen ander de taal van de rebellen, het terrein waar ze opereren en de angst van deze mensen, omdat zij het zelf al hebben meegemaakt.”
Ook president Museveni blijft voorstander van vredesbesprekingen in Sudan. Hij zegt dat Kampala vertrouwen heeft in bemiddelaar Riek Machar, de vice-president van Zuid-Sudan. Volgens Museveni zou nieuw overleg in Kenia of Zuid-Afrika veel tijdverlies kosten, omdat die landen de problemen van Uganda niet zo goed begrijpen als Sudan.
Dat wil niet zeggen dat Kenia en Zuid-Afrika machteloos moeten toezien, meent Zondi. „Zij kunnen logistieke, financiële en politieke steun leveren aan de vredesbesprekingen. Ze kunnen ook banden aanknopen met de Verenigde Naties en het Internationaal Strafhof.”
Dat Internationaal Strafhof in Den Haag heeft LRA-rebellenleider Joseph Kony, samen met vier van zijn bevelhebbers, aangeklaagd voor misdaden tegen de menselijkheid. Het LRA stond erom bekend zijn vijanden te verminken door hun mond, oren en ledematen af te hakken, en meisjes te gebruiken als seksslavinnen. Kony wil dat het Strafhof die aanklacht intrekt voor hij opnieuw aan de onderhandelingstafel gaat zitten.