Unesco wil minder marktgericht onderwijs

‘Menselijkheid cultiveren’, zo heet de ondertitel van de driedaagse conferentie die vandaag (vrijdag) afsluit in Valparaíso, een Chileense stad op 120 kilometer van de hoofdstad Santiago. Het onderwijs moet ten dienste staan van de menselijke relaties. Het hedendaags onderwijs neemt te weinig afstand van de waarden van de markt (concurrentie en zelfontplooiing), klinkt het, en stelt humanistische waarden als solidariteit, autonomie, vrijheid en verantwoordelijkheid te weinig centraal.

Unesco roept regeringen en ngo’s op tot een terugkeer naar het humanisme in het onderwijs. Met de klassieke vijfdeling wiskunde, geografie, geschiedenis, grammatica en literatuur/kunst was het humanisme in de 19de eeuw de bijbel van het onderwijs. Het onderwijs in de 21ste eeuw worden verruimd met ethiek, filosofie, kunsten en ‘het leven zelf’, zegt Maria Luiza Machado van de Latijns-Amerikaanse afdeling van Unesco. “Het is niet langer genoeg om kinderen en adolescenten basisvaardigheden mee te geven. Ze moeten zelfstandig leren denken en meewerken aan democratie en vrede.”

Hoe dat concreet moet gebeuren? De Chileense minister van Cultuur en Kunst José Weinstein vindt dat kunst meer plaats moet krijgen in de klas. Alvaro Marchesi, een prof van de Autonome Universiteit van Madrid, La Laguna en Salamanca pleit voor het eerherstel van de literatuur. Het onderwijs moet elke dag tijd maken voor lezen. “Verhalen lezen verruimt onze ervaring, opent verschillende leefwerelden en helpt obstakels te herkennen en te overwinnen”, vindt ook Braziliaans jeugdauteur Ana María Machado.

Het onderwijs moet in de visie van veel Zuid-Amerikaanse en Spaanse onderwijsexperts de negatieve effecten van de globalisering helpen temperen. Die globalisering heeft veel voordelen, zo klonk het op de eerste dag van de conferentie, maar zorgt ook culturele eenheidworst. Het onderwijs, daar was zowat iedereen het over eens, moet een middenweg zoeken tussen het idee dat we “wereldburger” zijn met een wereldwijde taal en een internationaal cultureel erfgoed (popmuziek bijvoorbeeld) en het idee van “lokale burger” met een eigen taal en cultuur.

Braziliaans jeugdauteur Ana María Machado vindt dat de culturele globalisering zorgt voor de “hegemonie van een paar culturen die de neiging hebben de anderen te overschaduwen. Daarom moet er sprake zijn van echte culturele uitwisseling in plaats van de passieve consumptie van de cultuur van de grootmachten.” Volgens haar hebben steeds meer landen in Zuid-Amerika door dat je de lokale cultuur kan versterken en tegelijk “creatief kan profiteren van de voordelen van de globalisering.” (MM/ADR)