Vadertje Stalin toch niet de grootste

De wedstrijd was al enkele maanden aan de gang. Het Historisch Instituut en het Fonds voor de Publieke Mening en de openbare televisiezender Rossija namen de organisatie van Imja Rossia (de Naam van Rusland) op zich. Aanvankelijk bonden 5OO ‘verdienstelijke Russen’ de strijd met elkaar aan. Onder hen enkele klinkende namen als Vladimir Lenin, Joeri Gagarin, Ivan de Verschrikkelijke, Aleksandr Poesjkin en Vladimir Wyssozki. Slechts 50 Russen overleefden de eerste ronde, en namen het in een wekelijkse televisieshow - waarin de kandidaten aan het publiek werden voorgesteld - tegen elkaar op.

Het blits-succes van Stalin

Tot aan de zomer voerde de legendarische dictator Josip Stalin de lijst met stip aan. Hij leek op een overtuigende en glansrijke overwinning af te stevenen.
Hier en daar klonken echter al kritische stemmen van mensenrechtenorganisaties en historici. Vladimir Lavrov, geschiedkundige aan het Instituut voor Russische Geschiedenis, liet zich in juli erg kritisch uit over de nakende triomf voor Stalin. Hij hekelde de heroïsche voorstelling van Stalin – als bevrijder van het vaderland en ultieme overwinnaar op Nazi-Duitsland – in de geschiedenisboeken.

Blamage

Verschillende kranten suggereerden dat ook de Russische overheid met het publieke succes van de Sovjetdespoot in hun maag zat. Gevreesd werd dat de verkiezing van Stalin als Grootste Rus geen geslaagde nationale publiciteitsstunt in het buitenland zou zijn. Een beetje vergelijkbaar met de Nederlandse angst om een scheef figuur te slaan buiten de landsgrenzen na de verkiezing van Pim Fortuyn als meest lovenswaardige Nederlander.
Het viel dan ook op dat vanaf juli Stalin almaar minder voorkeuren op zijn conto kon schrijven, terwijl voor tsaar Nicolaj II zo’n tienduizend stemmen per uur genoteerd werden. De controversiële televisiepoll, waarbij men talloze keren zijn stem mocht uitbrengen, leende zich niet toevallig perfect voor dergelijke manipulatie.

De verkiezing van Stalin als Grootste Rus zou geen geslaagde Russische publiciteitsstunt zijn.

Aleksandr wie?

Maar wie is die Aleksandr Nevski – die momenteel van zijn overwinningsroes geniet in de monumentale Overwinningskerk in Vladimir? Nevski leefde als grootvorst van Novgorod in het Rusland van de dertiende eeuw. Hij versloeg de Zweden aan de Neva-rivier – vandaar zijn roemrijke naam. Vervolgens hief hij het zwaard tegen de Mongolen en de Teutoonse Ridders. Het was vooral deze laatste overwinning waarvoor hij glorie en lof opstreek. Nevski werd na zijn overlijden door de Russische Orthodoxe Kerk heilig verklaard. Het was bovendien de Patriarch – geen onbelangrijke publieke speler in Rusland – die Nevski tijdens deze populariteitspoll naar voren droeg als kandidaat.
Pjotr Stolypin, die op een verdienstelijke tweede plaats eindigde, was de politieke spilfiguur onder de laatste Russische tsaar Nikolaj II. Hij was de drijvende kracht achter de belangrijke agrarische hervormingen aan het begin van de twintigste eeuw.

Nipte overwinning

Uiteindelijk versloeg Nevski zijn uitdager Stalin met ‘slechts’ 5504 stemmen. Een relatief klein verschil, als je bedenkt dat in totaal zo’n 4,5 miljoen stemmen werden uitgebracht. Vadertje Stalin zou vooral bij de oudere generaties nog populair zijn, en enkele nostalgische snaren raken.
Bij een vergelijkbare verkiezing in België ging Pater Damiaan met de bloemen lopen.