'Vaticaan mee verantwoordelijk voor zieltjesverlies katholieke kerk'

In 1980 noemde 89 procent van de Brazilianen zich katholiek, in 2000 nog
maar 74 procent. In dezelfde periode steeg het aantal protestanten van 6,6
tot 15,5 procent en het aantal mensen zonder religie van 1,6 tot 7,4
procent. Vroeger durfden de mensen niet goed zeggen dat ze van geloof
veranderd waren, zegt de katholieke priester José Oscar Beozzo, Nu heerst
er een klimaat van religieus pluralisme en voelen de mensen zich vrijer om
voor hun levensovertuiging uit te komen.

De kerken in Brazilië strijden niet met dezelfde wapens. De katholieke kerk
heeft 17.000 priesters voor 130 miljoen gelovigen, de protestantse kerken
beschikken voor slechts acht miljoen gelovigen over 60.000 dominees.
Daarbij komt volgens Beozzo dat de katholieke kerk zich niet heeft
aangepast aan veranderingen in de Braziliaanse samenleving. In 1950 telde
Brazilië 52 miljoen inwoners die overwegend op het platteland woonden.
Momenteel leeft 80 procent van bijna 170 miljoen Brazilianen in de steden.
In mijn bisdom waren er 30 jaar geleden 600 plattelandskerkjes. 80 procent
daarvan staat nu leeg.

De verstedelijking zorgt voor een andere manier van leven en vergt een
andere kerk, aldus Beozzo. De Braziliaanse bisschoppen stelden in 1969
voor om ook getrouwde mannen tot priester te wijden, maar stuitten op een
njet uit het Vaticaan. Het ging daarbij niet om een afschaffing van het
celibaat of de toelating van vrouwelijke priesters, maar om de toelating om
getrouwde mannen met een roeping tot priester te wijden.

In de jaren zeventig doken zogenaamde basisgemeenschappen op om het
religieuze leven in de parochies nieuw leven in te blazen. Momenteel is bij
tachtig procent van de katholieke vieringen in Brazilië de leiding niet in
handen van een priester maar van leken, onder wie ook vrouwen. Uit de
resultaten van de laatste volkstelling blijkt dat het verlies aan
katholieken het grootst is daar waar conservatieve bisschoppen de
oprichting dergelijke lekengemeenschappen hebben verhinderd.

De katholieke kerk heeft het moeilijk om haar evangelisatiemethoden en
structuur te actualiseren, meent dominikanermonnik Frei Betto, auteur van
een boek over de Cubaanse leider Fidel Castro en religie. De territoriale
organisatiestructuur van de kerk op het platteland kan niet worden
overgedragen op de steden, aldus Betto. Stedelingen kiezen niet voor een
kerk die in de buurt ligt, maar voor de godsdienst waartoe ze zich het
meest aangetrokken voelen.

Onderzoekster Silvia Regina Fernandes stelt vast dat de protestantse kerken
het vooral goed doen bij de armere lagen van de bevolking. De protestanten
hebben het over individueel welzijn terwijl de katholieke boodschap meer
algemeen gaat over verlossing en mensenrechten. De armen voelen zich meer
aangetrokken door een kerk die oor heeft voor haar problemen en pasklare
oplossingen biedt.