Veiligheidsraad houdt handen af van Tibet

“Tibet is geen zaak voor de VN-Veiligheidsraad”, vindt de Russische VN-ambassadeur bij de VN, Vitaly Churkin. Meer woorden wil de huidige voorzitter van de Veiligheidsraad er niet aan vuil maken.

VN-secretaris Ban Ki-moon, die nooit veel zegt over gevoelige aangelegenheden, geeft alleen ontwijkende antwoorden. “We blijven de situatie in Tibet van nabij volgen en zullen laten weten als er iets te melden is”, antwoordde hij maandag  op een vraag naar de rol die de VN kan spelen in de zaak.

Ban zei wel “bezorgd” te zijn over de spanningen en de berichten over geweld en dodelijke slachtoffers in Tibet en andere plaatsen in China. Die bezorgheid heeft hij ook aan de Chinese VN-ambassadeur kenbaar gemaakt. De VN-secretaris-generaal heeft de Chinese autoriteiten ook opgeroepen tot “terughoudendheid”, en maande “alle betrokkenen aan verdere confrontaties en geweld te vermijden”.

Vormen de onlusten in Tibet en de reactie van de Chinese ordediensten een bedreiging voor de internationale vrede en veiligheid en is het dus een zaak voor de Veiligheidsraad? “We hebben de aangelegenheid niet besproken; het thema stond niet op de agenda”, wilde Ban alleen zeggen.

“Tibet is een harde noot om te kraken voor de Veiligheidsraad”, oordeelt Stephen Zunes, een politicoloog van de Universiteit van San Francisco. “Moreel gezien moet de raad in actie komen, maar juridisch gezien is dat moeilijk omdat Tibet erkend wordt als een deel van China. En in elk geval zou er toch geen zinvolle resolutie kunnen goedgekeurd worden, gelet op het vetorecht van Rusland en China.”

Dat China niet wil dat andere landen zich mengen in hoe het de opstand in Tibet aanpakt, ligt voor de hand. Rusland worstelt al lang met separatistische opstandelingen in Tsjetsjenië en heeft daarom alle begrip voor de houding van China.

Protesters gathered before the Chinese Mission in New York City on Mar. 15, 2008.

Ons kent ons

Maar ook de VS, Frankrijk en Groot-Brittannië, de drie overige vetomachten, zijn niet te beroerd de Veiligheidsraad lam te leggen als die bondgenoten in het nauw dreigt te brengen. De drie landen nemen het met name op voor Israël, dat met zijn optreden in de Gazastook de voorbije maanden weer eens alle internationale regels tartte. Rusland en China namen de voorbije jaren dan weer Birma en Soedan in bescherming.

Daardoor komt de VN-Veiligheidsraad zo goed als nooit in actie bij een crisis die de belangen van één van de vijf vetomachten bedreigt. De vijf permanente leden ontzien elkaar zelfs zoveel mogelijk. China, dat traditioneel sympathie heeft voor de Palestijnse zaak, maakte de voorbije maanden op geen enkel moment aanstalten om in de Veiligheidsraad iets te ondernemen tegen Israël. Daarmee zou het de VS onnodig op de tenen hebben getrapt, oordeelt een Aziatische VN-diplomaat die niet wil worden genoemd.

Omgekeerd weigeren de VS zich voorlopig aan te sluiten bij de groeiende roep om een boycot van de Olympische Spelen van deze zomer in Peking. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken haalde China vorige week ook van zijn lijst van de allerergste mensenrechtenschenders. Dat is misschien een beloning voor de Chinese terughoudendheid in de Veiligheidsraad met betrekking tot Israël.