Venezuela en Mercosur nog niet op één lijn

“Er zit schot in de besprekingen met Uruguay en Paraguay over het handelsliberaliseringsprogramma, maar de onderhandelingen met Argentinië en Brazilië zijn vastgelopen”, zegt Eduardo Sigal, de Argentijnse staatssecretaris voor Economische Integratie in de Amerika’s en Mercosur.
Het proces stagneerde om politieke en economische redenen, zegt Sigal, die Argentinië vertegenwoordigt in de onderhandelingen met Venezuela over de toetreding tot Mercosur. Het initiatief tot Mercosur werd in 1991 genomen door Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay.
Venezuela wil de besprekingen over handelskwesties past voortzetten als de parlementen van Brazilië en Paraguay het volwaardige lidmaatschap van Venezuela geratificeerd hebben. De parlementen van Argentinië en Uruguay deden dat al. Aan de andere kant doet Caracas “nauwkeurig onderzoek” naar de impact die de toestroom van producten uit Argentinië en Brazilië zal hebben op de landbouw en industrie in Venezuela, als de tarieven helemaal verdwenen zijn en de economische integratie daadwerkelijk begint”, zegt Sigal.
De continue oproep tot regionale integratie door de presidenten, in het bijzonder door Hugo Chávez van Venezuela, wekte eerder de indruk dat de opname van een nieuw lid een eenvoudige kwestie zou zijn. In de praktijk werd het een complex proces dat bij tijd en wijle op punt van instorten stond.
Chávez brengt deze week een kort bezoek aan Argentinië en Uruguay, in de hoop daarmee het proces weer op gang te brengen. Maandag ondertekenden Chávez en de Argentijnse president Néstor Kirchner in Buenos Aires een overeenkomst voor de bouw van een hergassingsfabriek in Argentinië voor vloeibar aardgas uit Venezuela.
Vanuit Argentinië vertrok de Venezolaanse president naar Montevideo, voor een ontmoeting met de Uruguayaanse president Tabaré Vázquez. In de Uruguayaanse hoofdstad werd in 2005 het Venezolaanse verzoek om toe te treden tot het blok, goedgekeurd. Zes maanden later ondertekenden de leiders een protocol dat voor Venezuela de mogelijkheid schiep om volwaardig lid te worden. Dat protocol is goedgekeurd door de parlementen van Argentinië, Uruguay en Venezuela.
“Chávez wijst op weerstand in Brazilië - niet van de regering maar van rechts, dat druk uitoefent vanuit het parlement”, zegt Sigal. “Hetzelfde gebeurt in Paraguay, maar dan met een verzwarende omstandigheid.” Hoewel de regerende Coloradopartij in Paraguay een meerderheid heeft in het Congres, is ratificatie van het protocol onderhevig geworden aan een vijandig politiek klimaat waarin diverse facties proberen het imago van president Nicanor Duarte te ondermijnen. In Paraguay worden over een jaar verkiezingen gehouden.
Tegen die achtergrond, zegt Sigal, heeft Chávez besloten duidelijk te maken dat hij vasthoudt aan de ‘economisch complementaire overeenkomst’ die de handel tussen Mercosur en Venezuela, Colombia en Ecuador sinds 2004 regelt, “totdat Brazilië en Paraguay de kwestie in hun parlementen geregeld hebben.”
Volgens Sigal heeft Venezuela al overeenstemming met de vier Mercosurlanden bereikt over toepassing van het gezamenlijke buitenlandse tarief van Mercosur en acceptatie van de regels van het handelsblok. Met Uruguay en Paraguay is overeenstemming bereikt over een handelsliberaliseringsprogramma. Hoewel er nog tot september tijd is om die overeenstemming te bereiken met Argentinië en Brazilië, zit er in die gesprekken nog geen schot.
De toetreding tot een vrijhandelsblok is dan ook niet iets wat van de ene op de ander dag gaat, zegt Sigal. “De gesprekken gaan beurtelings over verschillende productiegebieden en er wordt onderhandeld over tijdschema’s, afhankelijk van de gevoeligheid of concurrentiepositie van iedere sector.”
“Producten die al geïmporteerd worden, worden automatisch vrijgemaakt. Maar in sectoren die nog in ontwikkeling zijn, kan het vijf tot tien jaar duren voordat de importheffingen helemaal zijn afgeschaft”, legt hij uit. “Venezuela zit middenin een industrialisatieproces en produceert nu goederen waarover tien jaar geleden nog niet eens werd nagedacht.”