Venezuela op weg naar volwaardig lidmaatschap Mercosur

Op een topontmoeting van de Mercosur in Montevideo accepteren de presidenten van Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay, de huidige leden van het handelsblok, Venezuela vrijdag officieel als kandidaat-lidstaat. Venezuela steekt daarmee Chili en Bolivia voorbij, die al veel langer associatieverdragen hebben met de Mercosur.

Toch is de toetreding van Venezuela nog lang niet in kannen en kruiken. Caracas moet alle normen aanvaarden die de Merosurlanden sinds de oprichting van het handelsblok in 1991 hebben uitgewerkt. Het land moet zijn invoerheffingen tegenover derde landen afstemmen op het hoge tarief van 35 procent dat de Mercosur hanteert, en een hele reeks douaneregels aanpassen. Bovendien moet Venezuela zich inpassen in de afspraken die de Mercosur met andere landen heeft gemaakt en in de handelsonderhandelingen die het blok voert, bijvoorbeeld met de Europese Unie.

Dat proces moet volgens de regels van de Mercosur minstens zes maanden duren. Maar Nelson Fernández, een expert op het Venezolaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, zou het een groot succes vinden als alles zo snel rond is. Fernández gelooft wel niet dat de toetreding nog twee à drie jaar op zich zal laten wachten. Anderen verwachten dat wel.

Volgens Fernández hebben Venezuela en de Mercosurlanden complementaire economieën, en dat vergemakkelijkt de zaak. Venezuela heeft ook petrodollars in overvloed - geen detail voor een lidstaat met zware schuldenlast als Argentinië - en levert de Mercosurlanden olie tegen voordelige betalingsvoorwaarden. Caracas bleek de laatste jaren zelfs bereid zijn olie te ruilen tegen leveringen van landbouwproducten - een deal waarmee de Mercosur met zijn sterke landbouwsector bijzonder opgezet is. Dat verklaart ook waarom Venezuela de vier Mercosurlanden zo snel kon overtuigen. De Venezolaanse regering diende zijn aanvraag voor volwaardig lidmaatschap in augustus dit jaar in. Alle huidige leden moeten met zo’n verzoek instemmen om de procedure in gang te kunnen zetten.

Aan de uitbreiding van de Mercosur met Venezuela hangen niet enkel voordelen vast. Ten eerste voor Venezuela zelf. Dat staat voor een invasie van landbouwproducten uit de Mercosur, waarschuwt de Uruguayaan Romeo Pérez, een professor politieke wetenschappen en expert internationale relaties. De Venezolaanse boeren kunnen volgens hem niet op tegen hun concurrenten uit Argentinië en Brazilië.

Op het internationale toneel wordt het blok met de toetreding van Venezuela een associatie van landen die tegen de Verenigde Staten zijn, zegt Pérez. Dat geldt vooral voor handelskwesties, zoals bleek op de laatste top van de Amerika’s in november in Argentinië. Alleen de Mercosurlanden en Venezuela verzetten zich daar tegen de in de VS ontworpen plannen voor een pan-Amerikaanse vrijhandelszone, maar de Mercosur is minder extreem dan Chávez.

Niet iedereen is zo kritisch. De Gemeenschap van de Andes (Venezuela, Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia) ervaart de toenadering tussen Venezuela en de Mercosur als zeer positief voor de uitbouw van de Zuid-Amerikaanse Gemeenschap van Naties, zegt Héctor Maldonado, algemeen directeur van dat andere handelsblok van Zuid-Amerika. Die Zuid-Amerikaanse Gemeenschap is een vooral nog papieren poging om alle landen van Zuid-Amerika economisch samen te smeden. De Gemeenschap van de Andes wil zich flexibel opstellen tegenover Venezuela, zoals ze dat altijd heeft gedaan als één of enkele lidstaten onderhandelde over akkoorden met derde landen. Volgens Maldonado is Venezuela overigens niet van plan de Andesgemeenschap te verlaten. (PD/ADR)