Vergrijzing dwingt Japan tot versoepeling immigratiebeleid

Volgens de Verenigde Naties zal het aantal Japanners dalen van 127 miljoen in 2004 tot 109 miljoen in 2050. Een kleine groep werkenden moet dan een groot aantal ouderen ondersteunen. Het aantal werkenden zal de komende vijfentwintig jaar naar verwachting met 10 procent afnemen. Uit onderzoeken blijkt dat een oudere in 1950 werd onderhouden door gemiddeld twaalf werkenden. In 1990 waren dat er nog 5,5 en in 2020 zullen het er naar schatting 2,3 zijn.

Om de gevolgen van de vergrijzing en de bevolkingsafname op te vangen, ontvouwde de regering begin vorige maand een immigratieplan voor ongeschoolde arbeiders. Japan realiseert zich nu eindelijk dat migranten een belangrijke rol spelen in de economie. Ze zijn goedkoop en stimuleren de lokale economie, zegt Katsunori Yoshinari, van de Vereniging van Aziatische Vrienden, een niet-gouvernementele organisatie.

Het nieuwe beleid is een ommezwaai voor Japan, dat tot nu toe ongeschoolde arbeiders een werkvergunning weigerde. Ook in het toelaten van geschoolde arbeiders was Japan terughoudend. Landbouw, visserij en bosbouw zullen naar verwachting het meest profiteren van de veranderingen die met ingang van vandaag (zondag) voor vijf jaar van kracht worden. Een besluit over de toelating van ongeschoolde arbeiders in andere sectoren, wordt binnenkort verwacht.

Deskundigen wijzen erop dat door het Japanse immigratiebeleid lange tijd de homogeniteit van de samenleving in stand werd gehouden. Buitenlanders toelaten in Japan ligt gevoelig, gezien het diepgewortelde wantrouwen dat hier heerst tegen invloeden van buitenaf, zegt Yoshinari.

Kimio Matsudaira van Hello Work, een arbeidsbureau in de stad Ota (zestig kilometer ten noorden van Tokio), zegt dat er een speciaal programma is opgezet voor migranten in de regio. Ota heeft 200.000 inwoners. Meer dan 60 procent van hen is ouder dan zestig jaar. De fabrieksstad heeft de migranten zonder twijfel hard nodig. Meer dan 30.000 Japanse Zuid-Amerikanen werken al in de auto en elektronica-industrie van Ota. Zij stammen af van Japanners die aan het begin van de vorige eeuw naar Zuid-Amerika emigreerden, op zoek naar een betere toekomst.

Japan besloot aan het einde van de jaren tachtig Japanse Zuid-Amerikanen van de derde en vierde generatie toe te laten om een tekort aan arbeidskrachten op te vangen. Van recentere datum is de komst van zo’n 45.000 migranten uit Zuidoost-Azië in Ota. Volgens Matsudaira zijn de buitenlandse werknemers van levensbelang voor de lokale economie.

Om de acceptatie en integratie gladjes te laten verlopen, bieden we de migranten taallessen, rijlessen, onderdak en mentale ondersteuning aan, zegt Matsudaira. Dat werkt heel goed.

Het is belangrijk dat migranten die praktische en mentale steun krijgen, zegt Hiroaki Watanabe van het Japanse Instituut voor Arbeidsonderzoek. We moeten eerst kleine groepen ongeschoolde migranten wegwijs te maken, zodat de sociale problemen tot een minimum beperkt blijven. Japan kent een gesloten cultuur die nog niet rijp is voor de komst van grote groepen buitenlanders. (JS)