Verhitte rellen in Kosovo

Hoewel het deze keer ‘slechts’ om twee brandstichtingen gaat, is het gewelddadig treffen tussen de jongeren geen alleenstaand feit. Vorige week nog gingen twee Albanese jongeren een Servische jongen met een mes te lijf.
De aanval ontketende toen een massaal Servisch protest, dat uitmondde in de vernieling van enkele Albanese winkels. Twee explosies vernielden vervolgens auto’s in het Servische deel van de stad. Daarbij raakten zeker zes mensen gewond, waaronder enkele brandweerlui. Enkele dagen later werden opnieuw twee Servische jongeren aangevallen.

Verantwoordelijkheid

Sinds de eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo – februari vorig jaar – is de spanning te snijden in de etnisch verdeelde stad Mitrovica. Zo’n 20.000 Serviërs, die in het noorden van de stad wonen, hebben nogal wat moeite om zich te schikken naar de Kosovaarse autoriteiten en instituties. Dat Belgrado niet in geringe mate inspeelt op dit ongenoegen, staat voor verschillende waarnemers buiten kijf.
Een gematige Servische Kosovaar stelt het in een interview met BalkanInsight zo: ‘Noord-Kosovo wordt alsmaar voorgesteld als een gebied dat onder controle van Belgrado staat. Daardoor is Belgrado verantwoordelijk voor alle incidenten.’ De Kosovaarse vicepremier Hajderin Kuci wees ook al met een beschuldigende vinger richting Servië.

Diplomatiek gescharrel

Ondertussen zijn zowel Pristina als Belgrado op diplomatieke versiertoer. Kosovaars parlementsvoorzitter Jakup Krasniqi vroeg gisteren bij zijn bezoek aan Ankara, zijn Turkse collega Koksal Toptan en de Turkse premier Erdogan om steun bij de erkenning van de jonge natie door Islamitische landen. Hoewel religie niet als doorslaggevende sociale categorie speelt, zijn bijna negentig procent van de Kosovaren seculiere moslims. Voorlopig wordt Kosovo ‘slechts’ door zo’n vijftig landen erkend, voornamelijk NAVO-lidstaten.
Ook Boris Tadic, de Servische president, blijft niet stilziiten. Hij stuurde begin deze week een protestbrief naar de gloednieuwe EU-voorzitter Tsjechië, de leden van de VN-Veiligheidsraad en Secreatris-Generaal Ban-Ki Moon, met een duidelijke vraag om de Servische bevolking in Kosovo te berschermen tegen ‘aanvallen van het Kosovaarse parlement en Albanese extremisten’.
Hij verwijt de lakse laisser-faire houding van de Europese en internationale veiligheidstroepen, en vraagt dan ook om een onmiddellijk en kordaat antwoord. ‘Ik vraag de internationale gemeenschap om het veiligheidsniveau meteen op te verhogen, en aanvallen tegen Kosovaarse Serviërs te verhinderen.’

Serviërs en Albanezen in Kosovo weten nochtans dat ze niet anders kunnen dan samenleven.

Vreedzame coëxistentie

Toch zijn de sluimerende spanningen pas de laatste weken tot gewelddadige uitbarstingen gekomen. De Servische en Albanese Kosovaren voorstellen als twee hyperagressieve etnische fracties die elkaar koste wat kost de ogen willen uitkrabben, zou onrecht doen aan de veel complexere werkelijkheid.
Sonja Biserko – de Servische mensenrechtenactiviste en voorzitster van het Helsinki Comité in eigen land – onderstreept in een interview met Bojan Toncic in de Kosovaarse krant New Kosova Report, de algemeen pragmatische levenshouding van beide groepen in de Kosovaarse samenleving vandaag.
‘De Servische Kosovaren hebben zich een nieuwe levenswijze aangemeten ten aanzien van de Albanezen. Ze hebben economische, en soms zelfs familiale, banden met hen. Vooral in de steden, waar ze communiceren met elkaar, is de angst vlug verdwenen.’
Dat Serviërs en Albanezen niet zouden kunnen samenleven is volgens haar dan ook een voorbijgestreefd stereotiep – dat niet langer overeenstemt met de dagelijkse werkelijkheid, hoewel het deze werkelijkheid wél mee vormgeeft. Het is dan ook vooral Belgrado, dat baat heeft bij de instandhouding van dit vooroordeel, en de ondermijning van de prille Kosovaarse natie. ‘Want’, gaat Biserko verder, ‘zij zijn niet geïnteresseerd in de Serven zelf, enkel en alleen een uitbreiding van hun territorium’.
In eigen land ligt Biserko enorm onder vuur. Ze is door haar ophefmakende uitspraken in nationale media het mikpunt van verscheidene haatcampagnes.