Vervoegt Jeffrey Sachs de mondiale beweging voor rechtvaardige belastingen?

Jeffrey Sachs is een Amerikaanse ontwikkelingseconoom die veel gepubliceerd heeft over onder meer duurzame ontwikkeling, armoedebestrijding, ontwikkelingssamenwerking, schuldenverlichting en de bestrijding van ziekten als HIV/AIDS, tuberculose en malaria.

De eerste helft van het artikel had door ons geschreven kunnen geweest zijn. Enkele voorbeelden:

“Zowel in de VS als in Groot-Brittannië greep gedurende de laatste 30 jaren een belangrijke verschuiving plaats in de inkomensverdeling: weg van de armen en van de middenklasse naar de rijken. Nog altijd gaan belastingsaanpassingen gepaard met zware besparingen binnen overheidsdiensten terwijl de tarieven voor bedrijfsbelasting worden verminderd. Het sociale contract loopt gevaar. Alleen internationale samenwerking kan thans een oplossing bieden die ingaat tegen de op hol slaande sociale crisis in de rijke landen.”

Wij weten niet waarom hij het enkel heeft over de gevolgen voor de rijke landen, terwijl Sachs zelf gespecialiseerd is in de problematiek van mondiale armoede en ontwikkelingslanden. Belastingscompetitie brengt minstens evenzeer de ontwikkelingslanden in gevaar.

Toch is de algemene teneur van zijn schrijven absoluut correct.

Stop de wedloop naar de minste bedrijfsbelastingen

Nog een uittreksel uit het artikel: “In een situatie waarin kapitaal zich wereldwijd verplaatst, gaan regeringen thans onder elkaar wedijveren om de minste bedrijfsbelasting en om achterdeurtjes te creëren ter ontwijking van de personenbelasting voor de hoge inkomens. Elke regering tracht met belastingsvermindering ten opzichte van de andere landen kapitaal aan te trekken (dus ook onze Belgische overheden met kostbare systemen zoals de notionale intrestaftrek). Regeringen zoals die van Ierland hebben belastingsparadijzen gecreëerd om inkomsten te doen binnenlopen, en zij ageren als doorgeefluik naar belastingsvrije uitwijkplaatsen in de Caraïben, zoals de Caymaneilanden. De rijken worden tweemaal bevoordeligd: door de onderliggende krachten van de geglobaliseerde markt en ook door het politieke antwoord erop van hun regeringen.”

Het is daarbij bijzonder belangrijk dat hij Ierland in het vizier neemt, een land dat zo dikwijls vergeten wordt door hen die denken dat alleen de Caraïben, Zwitserland, Luxemburg en Monaco belastingsparadijzen zijn. De ergste zijn, zoals wij reeds veel eerder hebben aangetoond, de OESO landen zelf.

Nog een cruciale paragraaf in de eerste helft van het artikel:

“De VS en Groot-Brittannië trachten allebei het onmogelijke te doen: zij proberen een moderne, hoogtechnologische en welvarende eenentwintigste-eeuwse kenniseconomie draaiende te houden zonder daartoe de vereiste belastingsinkomsten te innen. Zij proberen dat grotendeels om de hogere klassen en multinationale ondernemingen ter wille te zijn, gezien die dreigen met uitwijking naar gewilliger belastingsoorden of met het verleggen van hun actieterrein als zij de belastingsvermindering, die zij geobsedeerd verlangen, niet krijgen. … De sociale symptomen van een verwoestende ‘race to the bottom’ zijn overal te merken.”

Met de tweede helft van het artikel zijn we veel minder akkoord, om niet te zeggen “niet akkoord”: Sachs argumenteert erin dat er thans besparingsmaatregelen nodig zijn. Dit in tegenstelling tot economisten zoals Paul Krugman en Joseph Stiglitz (Nobelprijswinnaars economie) die heden pleiten voor uitstel van het in evenwicht brengen van het budget en voor het zich richten op Keynesiaanse overheidsstimuli.

Toch noteert Sachs terecht dat Ierland vasthoudt aan de “onverantwoorde” status van belastingsparadijs, dat de leiders van de VS op dat gebied lijden aan een rampzalig gebrek aan politieke wilskracht en dat Canada achteruit boert. Hij roept ook op tot internationale samenwerking daarover en meer in het bijzonder richt hij zich tot de OESO om de leiding te nemen bij het doen stoppen van die verrottingsstrategie. We hebben echter gezien dat de OESO zeer dikwijls (hoewel niet altijd) een kwalijke rol speelt op het gebied van internationale belastingen. Wij zijn dus niet zeker dat die aanbeveling zeer veel zoden aan de dijk zal brengen.

Toch is het schitterend te zien dat internationale stemmen met invloed zoals die van Jeffrey Sachs daar sterk voor pleiten. Sachs zal wel niet vlug toetreden tot de mondiale beweging voor fiscale rechtvaardigheid, maar hij is een belangrijke tegenstem in crisistijden, één die eindelijk eens tegengas durft geven tegen de door overheden georganiseerde fiscale dumping en financiële herverdeling van arm naar rijk.

Eric Goeman is woordvoerder van Attac Vlaanderen.