"Verwaarlozing gevangenissen in Congo komt neer op foltering"

“De gebouwen worden niet onderhouden, de cellen zijn overbevolkt en onhygiënisch, gevangenen lijden honger en krijgen geen medische verzorging en de onbetaalde cipiers stelen de bezittingen van de gedetineerden en hun bezoekers”, somt de advocaat Jules Okundji op. Hij is de verantwoordelijke van l’Association des amis de la prison, een organisatie uit Kinshasa die opkomt voor de rechten van de gedetineerden in het land.
Volgens rapporten van andere mensenrechtenorganisaties en van de VN gaan die vaststellingen op voor de gevangenissen in Kinshasa en die van de meeste andere steden in de Democratische Republiek Congo.

Geen beleid

Veel gedetineerden zitten in voorlopige hechtenis of zijn preventief aangehouden. Ze zijn dus nog niet veroordeeld, maar hun verblijf in de beruchte “cachots” is een straf die meteen al kan tellen.
In de gevangenissen van Matete en Kalamu, twee gemeenten van Kinshasa, slapen gedetineerden zelfs op de grond, in vuile vertrekken zonder licht. “Dat is al lang zo”, zegt John Kimbuya, een van de verantwoordelijken voor de gevangenissen in Kinshasa. “Er is nu eenmaal geen echt justitiebeleid in Congo. De magistraten die de toestand moeten opvolgen, kunnen zich nauwelijks verplaatsen, zijn niet gemotiveerd en worden onderbetaald, net als alle andere ambtenaren van Justitie.” De cipiers, die al evenmin geregeld betaald worden, doen wat ze willen: van toezicht is er geen sprake.
Veel gevangenissen dateren nog uit de jaren vijftig; herstellingswerkzaamheden zijn schaars. Samen met de overbevolking geeft dat ziekten alle kans. Gevangenen ergeren zich daar dood aan. “Hoeveel kost het nu om de cellen te laten schoonmaken door de gevangenen zelf?” vraagt een gedetineerde in de gevangenis van N’Djili, een andere wijk van Kinshasa. “Of om kraantjes te plaatsen in de cellen zodat iedereen zich kan wassen? En waarom vraagt men ons niet de toiletten te ontstoppen? Alles wijst erop dat het de bedoeling is ons te folteren in plaats van ons te helpen weer op het goede pad te komen”.

Hervormingen

Minister van Justitie Luzolo Bambi Lessa zegt dat er hervormingen op stapel staan die de werkvoorwaarden van de magistraten en de situatie van de gevangenen moeten verbeteren. Concreter wil hij daar voorlopig niet over worden.
Er vallen geregeld doden bij ontsnappingspogingen uit de Congolese gevangenissen. In oktober zouden meer dan honderd gevangenen ontsnapt zijn uit gevangenissen in Oost-Congo. Uit de gevangenis van Kindu (Maniema) ontsnapten op 2 november meer dan negentig gedetineerden. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn de meeste uitbraakpogingen te verklaren door de barre levensomstandigheden in de detentiecentra.