Verzet tegen 'grote olieroof' in Timorzee groeit

Australië en Oost-Timor moeten het eens raken over de precieze situering van hun grens. Die voert door de Timorzee, en daar gaan onder de zeebodem grote olie- en gasreserves schuil. De grens bepaalt op welk deel van die onderzeese rijkdom elk land aanspraak kan maken. Beide landen zijn in de eerste plaats uit op de inkomsten uit de Greater Sunrise-velden, die zeven miljard dollar per jaar zouden kunnen opleveren.

Een eerste onderhandelingsronde over de grensafbakening vond plaats van 19 tot 22 april, maar leverde weinig op. Australië zorgde er bovendien voor dat de volgende bijeenkomst pas in september plaatsvindt, al stond Oost-Timor op een maandelijks vergaderritme. Zolang er geen akkoord is, kan Australië rustig verder werken aan plannen om de olie- en gasvoorraden in het betwiste gebied te exploiteren. Volgens Timorese onderhandelaars heeft de Australische regering laten verstaan desnoods twintig jaar te willen onderhandelen over de zaak.

Australië en Oost-Timor hadden in 2003 al een akkoord getekend over de verdeling van de opbrengsten van de Greater Sunrise-velden. Daarin staat dat Australië 82 procent en Oost-Timor 18 procent van de opbrengsten zou krijgen. Maar Oost-Timor tekende die overeenkomst onder druk. Het land was net onafhankelijk geworden, en had dringend extra inkomsten nodig. Australië zegde Oost-Timor onmiddellijke toegang tot het leeuwendeel van de inkomsten uit het relatief kleine Bayu Undan-olieveld toe, in ruil voor een afspraak over de Greater Sunrise-velden.

Oost-Timor vindt nu dat het recht heeft op een groter aandeel in de opbrengsten uit de Greater Sunrise-velden. Die gasvelden liggen dichter bij Oost-Timor dan bij Australië, en bovendien zijn de Timorese noden groter. Volgens de Timorese premier Mari Alkatiri zou een eerlijke grens het inkomen van Oost-Timor verdrievoudigen. Dat betekent genoeg geld om alle kinderen te vaccineren. Het betekent dat meer kinderen ouder dan vijf zullen worden. Dit is letterlijk een zaak van leven of dood.

De Australische onderhandelaars blijven doof voor die argumenten, maar ze vormen koren op de molen van de milieugroeperingen, hulporganisaties en religieuze organisaties in Australië die zich het lot van Oost-Timor aantrekken. Ook de politieke tegenstanders van de regering in Canberra laten zich niet onbetuigd. De leider van de Australische groenen, senator Bob Brown, trok in de marge van de onderhandelingen naar Dili om Australische en Timorese actievoerders een hart onder de riem te steken. Zelfs vanuit de Labor Party, de grootste oppositiepartij die in de eerste plaats opkomt voor Australische belangen, komt er nu kritiek op de bikkelharde onderhandelingsstrategie van de regering. En ook in de internationale media begint Australië meer en meer onder vuur te liggen omwille van zijn inhalerigheid. Vervelend allemaal, voor een regering die dit jaar naar de verkiezingen moet.

De bedrijven die de ontginning van de Greater Sunrise-velden moeten uitvoeren - een consortium van Woodside, ConocoPhillips, Shell en Osaka Gas - zitten stilaan ook verveeld met de zaak. De Timorese premier Alkatiri zegt dat hij geen stappen zal ondernemen om het de overeenkomst met Australië over het Greater Sunrise-project te laten ratificeren door het Timorese parlement. Daardoor blijft het project in een internationaal juridisch vacuüm hangen - geen ideale situatie voor de investeerders. Bedrijven als Shell and Woodside, die zeggen dat ze ethisch willen ondernemen, zouden ook niet opgezet zijn met internationale morele verontwaardiging rond de zaak. (PD/AD)