VN-generaals voor internationaal verdrag tegen illegale wapenhandel

De Algemene Vergadering van de VN stemde vorig jaar al in met een voorstel om een dergelijk verdrag op te stellen. Meer dan 150 landen stemden voor. Tussen de 25 landen die zich onthielden of tegen stemden, zitten de grote producenten van lichte wapens. Eén van die landen is de Verenigde Staten, die meer dan een derde van de wereldhandel in lichte wapens in handen hebben.
Actiegroepen als Oxfam en Amnesty International hebben meer dan een miljoen handtekeningen verzameld van mensen die willen dat er snel werk wordt gemaakt van het verdrag. En nu hebben ze ook steun gekregen van enkele VN-generaals.
Vredesmissies komen vaak neer op “dweilen met de kraan open”, zegt de Nederlandse generaal-majoor Patrick Cammaert, die onder meer de vredesoperatie in de Democratische Republiek Congo leidde. Terwijl de blauwhelmen conflictpartijen proberen te ontwapenen, worden er volgens Commaert vaak gewoon nieuwe voorraden aangevoerd.
B.S. Malik, een voormalige stafchef van het Indiase leger en ook een VN-veteraan, zegt dat zowel een aantal regeringen als bedrijven een verdrag dat de handel in lichte wapens aan banden zou leggen, proberen tegen te houden. “Wapenhandel is een uiterst winstgevende zaak. De wapenindustrie slaat grof geld uit conflicten”. Sommige regeringen liggen dan weer eerder wakker van hun defensienoden dan van de internationale veiligheid, gelooft Malik.
Het verdrag waar de actiegroepen en generaals voor pleiten, zou betrekking hebben op een breed gamma aan wapentuig: van geweren, granaatwerpers, draagbare raketlanceerders en machinepistolen tot revolvers, handgranaten en kleine landmijnen. Volgens de VN maakten dergelijke wapens in 2005 meer dan een half miljoen slachtoffers.
Alle handel in die tuigen zou internationaal goed moeten worden gevolgd. Transacties zouden verboden worden als de wapens dreigen gebruikt te worden op een manier die niet in overeenstemming is met het internationaal humanitair recht.
De wereldwijde handel in lichte wapens wordt op 4 miljard dollar (3 miljard euro) geschat. Een kwart daarvan gebeurt illegaal of wordt niet naar behoren geregistreerd. Met name in Afrika schenden wapenhandelaars internationale wapenembargo’s door gebruik te maken van valse documenten. Ze worden bevoorraad door een netwerk van internationale tussenpersonen. Zo raken de wapens uit grote producentlanden als de VS en Rusland in landen als Congo, Angola, Liberia, Somalië, Sudan en Ivoorkust.
De VN zeggen dat nog maar een veertigtal landen de doorverkoop van wapens wettelijk aan banden heeft gelegd. Er zijn intussen wel al van 97 landen voorstellen binnengekomen voor het internationale verdrag tegen illegale wapenhandel.
VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon wil een expertengroep opzetten die volgend jaar aanbevelingen moeten doen over de precieze inhoud van het verdrag. De actievoerders hopen dat het verdrag tegen 2010 rond kan zijn. Dat is snel voor zo’n ingewikkeld proces.