VN krijgen speciale adviseur om genocide te voorkomen

Annan, die in 1994 aan het hoofd stond van het departement Vredesoperaties van de VN, heeft toegegeven dat hij toen meer had kunnen ondernemen om de genocide in Rwanda te voorkomen.

Mensenrechtenactivisten, academici en VN-diplomaten zijn sceptisch. Volgens hen is er veel meer nodig dan een nieuwe functie in de VN-hiërarchie. Een Aziatische diplomaat die niet genoemd wil worden, werpt op dat de VN al verscheidene speciale verslaggevers hebben die moeten toekijken op het respect voor de mensenrechten. Maar die krijgen gewoon geen toegang tot de landen waar de situatie het ergst is.

Als de speciale VN-adviseur echt in actie wil komen, zal hij altijd de instemming nodig hebben van de VN-Veiligheidsraad, zegt Christian Davenport, een politicoloog van de Universiteit van Maryland die onlangs een studie heeft gepubliceerd over de genocide in Rwanda. De V-raad kan volgens hem alleen snel genoeg optreden als er op voorhand harde afspraken zijn gemaakt over de gepaste reactie op nieuwe dreigingen. Landen moeten zich vooraf engageren in zo’n geval troepen ter beschikking te stellen, en die toezeggingen moeten publiek worden gemaakt, vindt Davenport. De VN moeten ook bereid zijn voor bestuur en stabiliteit te zorgen in gebieden waar massale slachtpartijen plaatsvinden of vermoed worden. De wereldorganisatie zou volgens Davenport verder moeten toezien op het verzamelen van informatie over de gebeurtenissen in die crisisgebieden. Dergelijke ontegensprekelijke informatie is nodig om correct te kunnen optreden, maar ook om voldoende publieke steun te verwerven voor eventuele acties.

Volgens Christian Scherrer van het in Nederland gevestigde Genocide Research Project, is genocide alleen te voorkomen door een internationaal systeem op te zetten dat snel kan waarschuwen voor dreigende ontwikkelingen, en een mechanisme dat snelle interventies mogelijk maakt. Scherrer gelooft ook in ontrading: alle verantwoordelijken voor genocide zouden vervolgd moeten worden, en donors zouden ontwikkelingshulp moeten ontzeggen aan regimes die zich schuldig maken aan systematische mensenrechtenschendingen.

De nieuwe adviseur van Annan komt meteen voor een vuurproef te staan in Sudan. In Darfur, een regio in het westen van dat land, zijn al meer dan een miljoen mensen op de vlucht geslagen voor de systematische overvallen van Arabische milities op zwarte gemeenschappen. De milities genieten blijkbaar de steun van de regering in Khartoem. In de regio wordt al maanden gemoord en verkracht, dorpen worden geplunderd en in brand gestoken. VN-organisaties hebben al meermaals alarm geslagen. In een commentaarstuk in de New York Times pleitte Samantha Power van de universiteit van Harvard dit weekend voor de onmiddellijke ontplooiing van een VN-vredesmacht om erger te voorkomen. Volgens Power zijn er voor die missie 10.000 blauwhelmen nodig. Power rekent op VS-president George W. Bush om de overige VN-lidstaten te overhalen die interventie te steunen, en om de Sudanese regering onder druk te zetten om in stemmen met de operatie.