VN kunnen armoedebestrijding niet zomaar overlaten aan bedrijven

De basisgedachte van ‘Unleashing Entrepreneurship: Making Business Work for the Poor’ - het rapport Martin en Zedillo - is allerminst nieuw. Dat vindt Roy Culpeper, de voorzitter van het Canadese North South Institute. We horen al 20 jaar hoe belangrijk het voor ontwikkelingslanden is dat ze een goede omgeving voor het bedrijfsleven scheppen, zegt Culpeper. Hij verwijst daarmee naar de structurele aanpassingsprogramma’s die het handelsmerk werden van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds. Volgens tegenstanders hebben die programma’s de arme landen meer kwaad dan goed gedaan.

Martin en Zedillo, die allebei nauwe banden hebben met het bedrijfsleven, vinden dat de grootste wettelijke, financiële en structurele hinderpalen die het privé-ondernemingen in arme landen moeilijk maken succes te boeken, dringend uit de weg moeten worden geruimd. Multinationale ondernemingen doen er volgens de twee topadviseurs van de VN verstandig aan daaraan mee te helpen: ze hebben zelf nog het meest voordeel van de toenemende activiteit van lokale ondernemers en kleine bedrijven.

De VN maken zich sterk dat de voorstellen van Zedillo en Martin de wereldgemeenschap kunnen helpen de millenniumdoelstellingen waar te maken, een reeks belangrijke ontwikkelingsuitdagingen zoals de halvering van de extreme armoede in de wereld tegen 2015. Een actieplan en een aantal initiatieven die vertrekken van het rapport, moeten daarbij helpen.

Criticus Culpeper vindt niet dat Martin en Zedillo een foute strategie aanbevelen - het stimuleren van lokale bedrijven levert wel degelijk banen op, en dat is veel waard. Maar volgens hem biedt dat enkel een oplossing voor de armoede in steden, terwijl het grootste deel van de armen net op het platteland leeft. Zij zijn meer gebaat bij landhervormingen en maatregelen die de productiviteit in de landbouw opdrijven.

Daryl Reed, een assistent-professor van de York Universiteit in Toronto, heeft nog meer kritiek. Het Noord-Amerikaanse en Europese model van individuele ondernemers die met goede ideeën en veel werkkracht een bedrijf uit de grond stampen, werkt volgens hem niet in arme ontwikkelingslanden. Daar is het immers veel moeilijker om aan betrouwbare financiering te komen en producten te vermarkten. Reed verwijt Martin en Zedillo dat ze geen oog hebben voor de successen van coöperaties en gemeenschapsondernemingen, die met de nodige steun meer banen scheppen en langer blijven bestaan dan bedrijven die vooral gericht zijn op snelle winst. De studie lijkt uit te gaan van de veronderstelling dat de liberalisering van handel en investeringen automatisch ontwikkeling brengt, maar dat wordt nergens bewezen, zegt Reed. Volgens hem leert de realiteit dat privé-investeringen eerder groei dan banen opleveren.

James Paul, de directeur van het Global Forum uit New York, vindt dat de VN eens moeten nadenken over het succes van China vooraleer ze alles inzetten op privé-bedrijven. China onderhoudt intensieve handelsbetrekkingen met de rest van de wereld, maar blijft vasthouden aan een sterk gereguleerde economie en een dirigistische muntpolitiek die het land immuun maakte tegen de financiële crisis die in 1997 lelijk huishield in Azië. Mede daardoor bracht China het er de laatste jaren veel beter af dan landen als Indonesië en Thailand, die de voorschriften van de Wereldbank en het IMF naar de letter volgen. Dat is vrij vervelend voor die instellingen en nu ook voor de VN-instanties die een dergelijk beleid ook als heilig beginnen te zien. (PD/AD)