Vredesdividend laat op zich wachten

Het conflict tussen de LTTE - de rebellenbeweging die bijna twee decennia heeft gevochten voor een onafhankelijke staat voor de Tamilminderheid op Sri Lanka - en de Srilankaanse regering heeft zich vooral in het noordenoosten van het land afgespeeld, waar de meeste Tamils leven. Rijen kokospalmen waarvan de toppen zijn weggeblazen door ontploffingen, getuigen nog van die tijd. Op de vruchtbare groenteakkers en in de boomgaarden wordt een rijke oogst binnengehaald, maar veel landbouwgrond ligt nog altijd braak. Veel commerciële bedrijvigheid is in het noorden niet veel te bespeuren.

Van ontwikkeling kan je nog niet spreken. De meeste mensen zijn afhankelijk van de landbouw voor hun inkomen, zegt S. Paramanathan, de voorzitter van het Consortium van Humanitaire Organisaties (CHA) in Jaffna. Jaffna is de belangrijkste stad in het noorden van Sri Lanka. Volgens Paramanathan telt Jaffna 80.000 werklozen en nog eens 110.000 inwoners die niet genoeg werk hebben. De stad heeft maar een half miljoen inwoners.

De weinige projecten die sinds de afkondiging van het bestand in 2002 van de grond waren gekomen in het noordoosten, zijn stilgevallen of worden afgeremd door de politieke crisis. Alleen het herstel van de A9, de snelweg die het noorden en het zuiden van het eiland met elkaar verbindt, wordt voortgezet. De heropening van die levensader maakt bezoeken en de handel tussen de twee landsdelen makkelijker.

De slepende heropbouw in de oorlogsgebieden heeft veel te maken met de trage hervestiging van de talloze vluchtelingen. Ongeveer 100.000 ontheemden leven nog altijd in vluchtelingenkampen of bij vrienden en familieleden. De terugkeer van de vluchtelingen naar hun eigen huizen wordt bemoeilijkt door de aanwezigheid van landmijnen en door de weigering van het regeringsleger om zogenaamde hoogveiligheidsgebieden vrij te geven.

Volgens S.P. Thamilchelvan, de politieke leider van de LTTE, is het geduld van de mensen in de regio bijna opgebruikt. Hij vindt dat de vredesonderhandelingen zo snel mogelijk weer moeten worden hervat.

De Tamil Tijgers hebben hun deelname aan de vredesbesprekingen in april vorig jaar gestaakt omdat een akkoord over een voorlopig bestuur voor het betwiste noordoosten uitbleef. Volgens de rebellen is een regionaal bestuur onmisbaar om de ontwikkeling van de streek te stimuleren. De regering en met name president Kumaratunga vreest dat een voorlopig regionaal bestuur een eerste stap naar onafhankelijkheid kan worden, al hebben de rebellen die eis vorig jaar afgezworen.

De crisis in het vredesproces werd nog verergerd toen president Kumaratunga in november van de afwezigheid van premier Wickremesinghe profiteerde om het ministerie van Defensie en twee andere ministerportefeuilles naar zich toe te halen. De premier weigert de vredesbesprekingen te hervatten voordat hij de bevoegdheid voor Defensie heeft teruggekregen. De gedwongen ‘cohabitation’ tussen Kumaratunga en Wickremesinghe heeft altijd al voor problemen gezorgd; de president en de premier staan aan het hoofd van twee rivaliserende partijen.

De Srilankaanse Vrijheidspartij van president Kumaratunga heeft in januari bovendien een alliantie gesloten met het Marxistisch Volksbevrijdingsfront (JVP), een voormalige revolutionaire beweging die de LTTE eerst militair wil verpletteren vooraleer vredesbesprekingen te voeren. De alliantie wil de regerende Verenigde Nationale Partij van premier Wickremesinghe van de macht verdrijven.

Volgens Thomas Savundaranayagam, de katholieke bisschop van Jaffna, is de angst groot dat de noordoostelijke regio terug afglijdt naar een burgeroorlog. Hoopgevend is dat de LTEE zegt de wapenstilstand niet als eerste te willen breken, zegt de bisschop. Maar volgens Savundaranayagam doet de onenigheid tussen Kumaratunga en Wickremesinghe over het vredesproces twijfels rijzen bij het engagement van de politieke klasse in het overwegend door de meerderheid van Singalezen bewoonde zuiden van het land.

De burgeroorlog in Sri Lanka heeft sinds 1983 bijna 64.000 slachtoffers geëist. Er is grote schade aangericht aan de infrastructuur en bedrijven in het land. Ook de toeristische sector heeft zwaar geleden onder de oorlogssituatie.