Vredesproces in Sri Lanka hangt aan een ontvlambaar draadje

Nauwelijks twee weken na de eerste serie vredesgesprekken werden twee leden van de Tamil Tijgers doodgeschoten. De aanslag vond plaats in Vavunathivu, nabij de stad Batticaloa, bastion van een afgescheurde groep van de Tamil Tijgers. Die factie staat onder leiding van ene Karuna, een voormalige aanvoerder van de Tijgers, die in 2004 met 6.000 soldaten de kant van de overheid koos. De Tijgers vermoeden dat de aanslag door de Karuna-groep gepleegd werd. Na de aanslag zagen ze de daders naar een nabije legerpost vluchten, maar het leger ontkent elke verantwoordelijkheid.

Het incident is symbolisch voor het moeizame vredesproces in Sri Lanka: de leiders van beide partijen hadden in Genève afgesproken dat de overheid geen andere gewapende groeperingen zou steunen dan zijn eigen leger. In ruil beloofden de Tijgers geen troepen meer aan te vallen. Aan de basis voelen ze zich blijkbaar niet gebonden door die afspraken. De Tijgers beschuldigen de overheid en het leger er nu van steun te verlenen aan de afvalligen.

Vrij snel na die recente aanslag lieten de Tijgers weten dat, als de aanslagen op hun mensen verder bleven duren, ze wel eens zouden kunnen afzien van deelname aan nieuwe gesprekken die gepland zijn in april. “We hebben nog geen definitieve beslissing genomen. Alles hangt af van hoe de situatie verder evolueert”, liet de media-coördinator van de Tijgers Daya Master weten.

De gesprekken van eind februari in Genève waren de eerste vredesgesprekken in Sri Lanka sinds het door Noorwegen onderhandeld staakt-het-vuren van februari 2002. Dat werd door beide partijen vrij goed nageleefd.

Sinds 1983 streven de Tamil Tijgers voor een onafhankelijke staat in het oosten en noorden van het eiland voor de 3,2 miljoen Tamils. De burgeroorlog die het land sindsdien in zijn greep hield, veroorzaakte meer dan 65.000 doden.

Het oplaaiende geweld heeft observatoren doen besluiten dat er weinig kans is dat de Genève-akkoorden die in een gemeenschappelijke verklaring bekend gemaakt werden, uitgevoerd zullen worden. “De regering heeft de macht niet om de Karuna-groep in de pas te doen lopen. De Tamils zullen dan weer niet geneigd zij om het geweld volledig te stoppen, zeker niet nu hun afgevaardigden de lokale verkiezingen van 30 maart moeten winnen”, zegt onderzoeker Muttukrishna Sarvananthan.

Voordat de gesprekken van vorige maand plaatsvonden, werd het staakt-het-vuren al tot het uiterste getest. Toen leidde een golf van geweld tot 120 doden, waaronder 80 soldaten en burgers in het noorden en oosten van het eiland in amper anderhalve maand tijd. En zelfs na de gesprekken bleven er fundamentele meningsverschillen bestaan tussen beide partijen.

Intussen dreigt president Mahinda Rajapakse de steun van zijn bondgenoten in het parlement te verliezen als hij zijn houding tegenover de Tamils niet snel verhardt. En zonder die steun was Rajapakse nooit president geworden. Volgens zijn bondgenoten is een hardere aanpak door het leger de enige mogelijkheid om de Tamils aan de vredestafel te houden.

Die bondgenoten, de Peoples Liberation Front (PLF) en de Jathika Hela Urumaya, eisen ook dat de overheid de bemiddelaarsrol van Noorwegen in het vredesproces zou herbekijken. “We moeten Noorwegen niet als bemiddelaar behouden omdat het ons moederland verraadt, zei de fractieleider van de PLF, Wimal Weeravansha. Voor de gesprekken stelde de regering al eens voor de Noorse onderhandelaar Erik Solheim te vervangen.

Waarschijnlijk zal dat ook gebeuren: verwacht wordt dat een Zweed de vredesgesprekken in april zal overnemen van Solheim. Dat nieuws wordt ontvangen als een rechtvaardiging van de kritiek tegenover de Noor. (JP/MM)