“Vrije” media in Oekraïne worden pr-bureaus

“Massamedia laten zich betalen in ruil voor aandacht voor politici”, zegt Victoria Sumar, directeur van het Instituut voor Massa-informatie in Kiev. “Natuurlijk is die informatie dan vooral positief. Alle mediaruimte is tegenwoordig te koop.”
De media werden vroeger ook door de politiek gebruikt, maar nu is het veel ondoorzichtiger wie de echte bazen zijn. Investeerders leverden de laatste jaren hevig slag om de controle over tv-zenders, hoe klein en specialistisch ook. Dat is een gevolg van de enorm gestegen advertentie-inkomsten. De rijkste Oekraïners kopen alles op, want het bezit van tv-stations levert niet alleen macht op, maar ook veel winst. De oligarchen controleren bijna 80 procent van het kijkerspubliek.
Dit is een groot verschil met de situatie onder president Leonid Kuchma (1994-2005). Die dankte zijn macht vooral aan de intimidatie van journalisten en officieuze instructies voor de media, bekend als de ‘temnyki’, over hoe ze politieke gebeurtenissen moesten beschrijven.

Intimidatie

Toen de periode-Kuchma door de Oranje Revolutie ten einde kwam, werd er transparantie en democratie beloofd. Maar kritiek op hoge politici is nog steeds niet zo’n goed idee in deze jonge democratie.
Presentator Ihor Slisarenko, van de als objectief bekend staande zender 5 Kanal, werd de laan uitgestuurd toen hij een item presenteerde over de studiebeurs van de dochter van de president. Al eerder was Karyna Samokhvalova ontslagen, de redacteur van een item over een vermeende relatie tussen diezelfde dochter en een beroemde zanger.
President Joesjtsjenko wil alle belangrijke nieuwsmedia controleren in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2010.

Waarschuwing

Volgens Ambeyi Ligabo, onafhankelijk rapporteur aan de VN- Mensenrechtenraad, is de democratie en de vrijheid van meningsuiting de afgelopen jaren verbeterd. Wel waarschuwde hij dat de extreme politieke polarisatie de vrijheid in gevaar brengt en de kwaliteit van de media vermindert. Hij zei dat journalisten nog steeds worden geïntimideerd en dat de verdachten banden hebben met de politiek.
Volgens een rapport van het Instituut voor Massa-Informatie en de Onafhankelijke Mediavakbond van Oekraïne gaat het om 22 gevallen van intimidatie in 2007, dat is zeven meer dan in 2006. Overigens zijn de nieuwe vijanden van de persvrijheid steeds meer de lokale politici en de burgemeesters, schrijven ze.
“Eerlijke journalistiek blijft, vooral in een aantal regio’s, gevaarlijk”, aldus Sumar.