VS-interesse voor Latijns-Amerika is te eenzijdig op handel gericht (rapport)

De in Washington gevestigde denktank IAD verenigt honderd prominente
Amerikanen: vijftig uit de Verenigde Staten en Canada en evenveel uit
Latijns-Amerika. Het rapport, “The Troubled Americas” verwijt de regering
van VS-president George W. Bush de rest van het continent te verwaarlozen
wanneer het niet om vrijhandel gaat. “Vroeger zei men dat de VS enkel
omkeken wanneer er ergens een crisis was. Momenteel zijn er verschillende
crisissen, maar een reactie blijft uit”, zegt IAD-voorzitter Peter Hakim.

“We juichen de voortrekkersrol van de regering Bush bij het verwezenlijken
van een Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone toe”, luidt de inleiding tot het 41
pagina’s tellende rapport, “We vrezen evenwel dat Washington minder
geëngageerd is om andere uitdagingen aan te pakken, op een moment dat het
continent voor ernstige problemen staat en steun uit de Verenigde Staten
goed kan gebruiken”.

Het rapport stelt vast dat in de voorbije 20 jaar “drie krachtige ideeën”
wijdverspreide aanvaarding hebben gevonden in heel Latijns-Amerika. Het
gaat om de notie dat verkiezingen de enige legitieme manier zijn om aan de
macht te komen, de aanvaarding van een markteconomie en open
handelsrelaties en de overtuiging dat een goede verstandhouding met
Washington een economische noodzaak is. “Politieke en economische
moeilijkheden en een ontgoochelend
gebrek aan engagement van de Verenigde Staten hebben de geloofwaardigheid
van deze ideeën echter aanzienlijk geschaad,” gaan de auteurs van het
rapport verder.

“Niemand is met betere alternatieven komen aanzetten, dus blijft de
uitdaging het systeem te doen werken”, stellen de auteurs, onder wie de
voormalige Braziliaanse president Enrique Cardoso. De democratie in
Latijns-Amerika is veel sterker dan tien of twintig jaar geleden, aldus
Cardoso, maar de welvaart van het overgrote deel van de Latijns-Amerikanen
is in diezelfde periode niet gestegen. De nieuwe democratieën in de regio
staan onder druk omdat ze niet genoeg geld of competente politici hebben om
de crisis aan te pakken.

“De economische en politieke onrust in Argentinië is een probleem voor heel
Amerika”, zo stelt het rapport, “De Verenigde Staten mogen niet lijdzaam
toezien hoe de nieuwe regering voortploetert”. Hetzelfde geldt voor de
politieke chaos in Haïti en Venezuela. De situatie in Colombia is “veruit
de gevaarlijkst op het westelijke halfrond”. De militaire aanpak van
president Alvaro Uribe “brengt de Colombiaanse economie in gevaar” en
vergroot de kans op een “breder en gemener conflict”.

Maar er is ook positief nieuws. Mexico en Chili krijgen goede punten omdat
ze sociale en politieke onrust hebben weten te vermijden. Costa Rica,
Chili, Uruguay en Brazilië zijn uitgegroeid tot “levenskrachtige
democratieën” met
sterke partijen en actieve burgerorganisaties. De onderhandelingsvolmacht
die president Bush kreeg van het Amerikaanse Congres heeft de
handelsgesprekken tussen de Verenigde Staten en Latijns-Amerika een nieuwe
impuls gegeven. Een Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone zou een “reuzenstap”
zijn in de inter-Amerikaanse betrekkingen, aldus het rapport, dat wel
moeilijkheden voorspelt om de zaak zoals gepland tegen 2005 rond te krijgen.

Het Brazilië van president Luiz ‘Lula’ Ignacio da Silva krijgt in het
rapport een sleutelrol toebedeeld. Het blijft afwachten of de “enorme steun
van de politiek en de bevolking” zal volstaan om de verkiezingsbeloften
inzake armoedebestrijding, economische groei en rassendiscriminatie te
verwezenlijken. “Wanneer Lula succesvol is, zelfs maar een klein beetje,
zou dat in heel Latijns-Amerika de vooruitzichten voor een economische
herstel en het vertrouwen in de politiek in heel Latijns-Amerika gevoelig
versterken”, besluit het rapport.