Wapenhandelsverdrag begint serieuze vorm aan te nemen

“Regeringen hebben een enorme vooruitgang geboekt”, zegt Natalie Goldring, senior onderzoeker aan de Georgetown University, die de onderhandelingen al sinds 2006 volgt. Een belangrijk obstakel is de procedure. De Verenigde Staten hebben afgedwongen dat alle beslissingen met consensus moeten worden genomen. Dat is heel riskant, maar volgens Goldring is er desondanks een goed momentum ontstaan.

Verdrag in 2012

Vandaag wordt in New York de voorbereidende conferentie afgerond, die zich vooral richt op de procedures van een verdrag. Er wordt gesproken over een “omvattend en juridisch bindend instrument” dat afspraken zal bevatten over “gezamenlijke internationale standaarden voor de import, export en doorvoer van conventionele wapens”. Dat verdrag zou definitief moeten worden ingevuld op een grote VN-conferentie, mogelijk in juli 2012.

Voor de Europese Unie is vooral transparantie cruciaal. Daarvoor moet een goed informatiesysteem worden opgezet. “We geloven dat het verdrag lidstaten moet verplichten om regelmatig verslag te doen van de implementatie van het verdrag”, zei Annalisa Giannella, EU-directeur ontwapening.

Wapenhandelaren

Het Internationale Rode Kruis riep de lidstaten deze week op aandacht te besteden aan de wapenhandelaren die ervoor zorgen dat wapens illegaal in conflictgebieden terechtkomen. “Als hun activiteiten niet worden gecontroleerd, kunnen ze het verdrag makkelijk ondermijnen”, aldus de verklaring.

Tot een wapenhandelsverdrag werd opgeroepen door de Algemene Vergadering van de VN, in 2006, die tegelijkertijd erkende dat het een goed recht is van landen om wapens te produceren, importeren of exporteren. Alleen de VS stemden op dat moment tegen de resolutie. Na een rapport van een expertgroep stemde de Algemene Vergadering in 2009 voor verdere onderhandelingen. De nieuwe Amerikaanse regering stemde nu ook voor.

Dat belet de VS niet om zeer terughoudend te zijn.. Zo pleiten de Amerikanen ervoor ammunitie buiten het verdrag te houden, een cruciaal onderdeel volgens Goldring.

Het probleem van de komende onderhandelingen zit ‘m in het principe dat “niets is afgesproken totdat alles is afgesproken”. “Dat betekent waarschijnlijk dat we niets weten over het resultaat tot de laatste sessie op de laatste dag van de conferentie in 2012.” Maar vooralsnog zijn de onderhandelingen indrukwekkend, aldus Goldring, en heeft ze goede hoop op succes.